Fraudesignalen overschaduwen goede fosfaatcijfers melkveehouderij

De melkveehouderij heeft afgelopen jaar fors minder fosfaat – als bestanddeel van mest – uitgestoten dan in 2016. Dankzij de maatregelen uit het fosfaatreductieplan is de uitstoot gedaald tot onder het Europese maximum. Dit resultaat wordt echter overschaduwd door signalen van fraude met de registratie van rundvee. Dat schrijft minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) in een brief aan de Tweede Kamer. De minister kondigt aan hard op te treden tegen frauderende boeren.

RVO.nl en de NVWA hebben onregelmatigheden geconstateerd in de registratie van pasgeboren kalfjes in het Identificatie- & Registratiesysteem (I&R). Uit dit systeem blijkt dat er in 2017 significant meer tweelingen en meerlingen zijn geboren dan gebruikelijk. In een normaal jaar ligt het aantal meerlingen bij koeien op 3 tot 5%. Uit het I&R komt naar voren dat bij circa 2.000 bedrijven het percentage meerlingen in 2017 hoger was dan 10%. Bij nog eens circa 5.700 melk- en rundveebedrijven lag dat percentage tussen de 5 en 10%.

De NVWA heeft gisteren bij in totaal 93 van de bedrijven uit deze beide groepen inspecties verricht. Bij 45 van die inspecties is gebleken dat de feitelijke situatie in de stal afwijkt van de registratie in het I&R. Het vermoeden van fraude is in die gevallen dus bevestigd. Alle bedrijven waar is vastgesteld dat de registratie in het I&R niet overeenkomt met de werkelijke situatie zijn per direct geblokkeerd; wat inhoudt dat dieren niet mogen worden aan- en afgevoerd. Het onderzoek naar de fraude is daarmee nog niet afgerond; RVO.nl en NVWA zullen de analyses en inspecties de komende weken voortzetten.

Minister Schouten: “Het I&R is van cruciaal belang. Als dit niet op orde is, dan is dat bij een dierziekte-uitbraak een risico voor de diergezondheid en volksgezondheid. Eerder heb ik al aangegeven dat elke vorm van fraude onacceptabel is. Hier is sprake van strafbare feiten en er zullen dus ook sancties volgen. Bedrijven die frauderen kunnen rekenen op naheffingen, kortingen op EU-subsidies en mogelijk strafrechtelijke vervolging. Ik ben al met het Openbaar Ministerie in overleg over de meest effectieve aanpak.” Later vandaag volgt nog een overleg tussen de minister vertegenwoordigers van de sector. De minister zal de bestuurders van de sectororganisaties daarbij wijzen op hun verantwoordelijkheid en hen  informeren over de aanpak en sancties.

Ondanks de ernst van de situatie blijft de totale fosfaatproductie in Nederland ook na hercalculatie onder het Europese maximum. Afhankelijk van het verdere verloop van het onderzoek  kan de omvang van de fraude oplopen tot enkele honderdduizenden kilogram fosfaat. De ruimte onder het fosfaatplafond is over heel 2017 ongeveer 5 miljoen kilogram fosfaat, zo blijkt uit voorlopige cijfers van het CBS. Op basis van de huidige informatie zal de fraude die nu in beeld is dus niet tot gevolg hebben dat het fosfaatplafond alsnog blijkt te zijn overschreden.

Achtergrond van de fraude

Een melkkoe telt in het kader van het fosfaatreductieplan als 1 zogenoemde grootvee eenheid (GVE). Een vaars (jongvolwassen koe die nog niet heeft gekalfd) telt als ongeveer 0,5 GVE. Nadat de vaars heeft gekalfd begint de melkproductie en wordt het een melkkoe van 1 GVE. Het lijkt erop dat boeren meerdere kalveren hebben toegeschreven aan 1 koe, die dan op papier een meerling heeft gekregen. Andere koeien blijven daardoor onterecht geregistreerd staan als vaars. Zij zijn in de praktijk volwaardige melkkoeien, maar tellen door de registratie als vaars in het fosfaatreductieplan als 0,5 in plaats van 1 GVE. Hiermee is de veestapel van de boer op papier kleiner dan in werkelijkheid. Dit biedt hem een voordeel in het kader van het fosfaatreductieplan: hij hoeft minder GVE weg te doen.