Het integriteitsbeleid binnen Nederlandse organisaties schiet nog vaak tekort. Zo is er te weinig aandacht voor de samenhang en borging van integriteitsmaatregelen, laat de duidelijkheid van meldprocedures te wensen over, ontbreekt het integriteitsfunctionarissen vaak aan voldoende tijd en is het urgentiebesef bij management onvoldoende. Dat staat in de Verkenning Integriteitsmanagement & de integriteitsmanager: Stand van zaken en ontwikkelingsperspectieven die is gepubliceerd door het Huis voor Klokkenluiders.

Structuur

De verkenning Integriteitsbeleid & de integriteitsmanager, stand van zaken en ontwikkelingsperspectieven is mede gebaseerd op een onderzoek onder ruim honderd integriteitsmanagers in organisaties. Daaruit blijkt onder meer dat procesmatige aspecten van integriteitsmanagement, zoals het formuleren van een doordacht plan van aanpak en het monitoren en evalueren van het gevoerde integriteitsbeleid, vaak beter kunnen. Organisaties verbeteren daarmee hun vermogen om (potentiële) misstanden te voorkomen of op te lossen.

Integriteitsmanagement

Bij de onderzochte organisaties die over een eigen integriteitsmanager beschikken vervult ruim driekwart van de onderzochte doelgroep deze functie parttime, met een tijdsbesteding van minder dan 4 uur per week. 40% geeft aan geen specifieke opleiding voor hun integriteitsfunctie te hebben gevolgd. En ruim minder dan de helft (42 %) van de integriteitsmedewerkers zegt een functieomschrijving te hebben. Volgens Wilbert Tomesen, voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders, is er nog veel winst te behalen: “Vooral de grotere organisaties hebben aan dit onderzoek deelgenomen en van hen mogen we inmiddels meer verwachten als het gaat om effectief werkend integriteitsmanagement”.

Kritisch

De integriteitsmanagers zijn kritisch op het integriteitsbeleid binnen hun organisatie. Zij geven aan dat er behoefte is aan meer structurele aandacht, steun en urgentiebesef vanuit het management. Ook is er meer aandacht nodig voor een planmatige en samenhangende aanpak van het integriteitsbeleid, gericht op een veilig meldklimaat, duidelijke (meld)procedures en goed functionerende handhavingsmechanismen. Bestaande integriteitsmaatregelen zouden zichtbaarder en bekender moeten zijn. Aandacht voor nieuwe actuele thema’s en uitdagingen, zoals voor de risico’s die verbonden zijn aan langdurig thuiswerken, wordt ook genoemd.

Netwerken

Uit het onderzoek blijkt dat integriteitsmanagers hun werk effectiever en efficiënter kunnen organiseren door meer gebruik te maken van interne en externe integriteitsnetwerken. Organisaties die vanwege hun omvang geen eigen integriteitsmanager aan kunnen stellen zouden volgens de onderzoekers gebruik moeten kunnen maken van koepel- of brancheorganisaties, of de krachten kunnen bundelen.

Meldregeling

92% van de organisaties waarvan de integriteitsmanager deelnam aan het onderzoek heeft een (wettelijk verplichte) regeling voor het melden van vermoedens van misstanden. Die meldregeling blijkt echter lang niet altijd goed toegankelijk of voldoende helder. Ongeveer één op de drie onderzochte organisaties heeft geen intern onderzoeksprotocol.

Verankeren

Volgens de onderzoekers van het Huis voor Klokkenluiders moeten werkgevers het integriteitsbeleid binnen hun organisatie steviger verankeren. Een goed functionerend integriteitsbeleid verbetert de kwaliteit en daarmee de prestaties van organisaties. Integriteitsmanagers zouden op hun beurt meer moeten samenwerken met organisatieonderdelen (HR, Audit, Financiën, juridische zaken, de ondernemingsraad, de vertrouwenspersoon) die ook een rol spelen in het integriteitsbeleid. Aansluiting zoeken bij externe integriteitsnetwerken en sparringpartners is belangrijk. Koepel- en werkgeversorganisaties kunnen helpen deze netwerkverbanden te organiseren. Bovendien pleit het Huis voor Klokkenluiders voor een verplichte centrale integriteitsfunctie binnen organisaties.

Verkenning

Het onderzoek maakt deel uit van de Verkenning “Integriteitsmanagement & de integriteitsmanager: Stand van zaken en ontwikkelingsperspectieven”. De verkenning beschrijft het integriteitsmanagement en de rol van integriteitsmanagers en analyseert de resultaten van een online enquête onder ruim honderd integriteitsmanagers.

Lees verder: