Op 3 mei publiceerde het Openbaar Ministerie het jaarbericht over het jaar 2021. Eerder dit jaar maakte het OM al de eerste criminaliteitscijfers over vorig jaar bekend. In het jaarbericht worden deze en andere cijfers nader toegelicht. Ook uit Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal, zijn zorgen over ondermijnende criminaliteit en de maatschappelijke onrust, maar is hij tegelijkertijd optimistisch over het extra geld dat in het coalitierakkoord wordt uitgetrokken voor het OM en andere belangrijke organisaties in de strafrechtketen.

Moord op Peter R. de Vries

Collegevoorzitter Van der Burg staat in zijn voorwoord onder andere stil bij de moord op Peter R. de Vries, die het begrip ‘geschokte rechtsorde’ een nieuwe dimensie gaf. Er ging een schokgolf door de maatschappij, en ook door het gehele OM, dat al jarenlang met groot respect en bewondering naar de onvermoeibare en onverschrokken De Vries keek en regelmatig met hem samenwerkte.

2021 was volgens Van der Burg daarnaast een jaar van toenemende maatschappelijke onrust en de daaruit volgende strafrechtelijke onderzoeken, van stijgend dodelijk geweld door jongeren, en een jaar waarin een aantal collega’s nog steeds bewaking en beveiliging nodig heeft om hun werk te kunnen doen.

Ondermijnende criminaliteit

Voor Nederland, een belangrijk logistiek knooppunt voor internationale handel, blijft ondermijnende criminaliteit een groot probleem. De samenleving wordt geconfronteerd met gewelddadige excessen van drugshandel en -criminaliteit. Die excessen beperken zich al lang niet meer tot de onderwereld, maar treffen ook de bovenwereld hard. Het OM wil de internationale drugscriminaliteit reduceren en beheersbaar houden. Het vestigingsklimaat van Nederland moet onaantrekkelijker gemaakt worden voor de georganiseerde criminaliteit. Hiervoor is een brede aanpak nodig gebaseerd op drie hoofdpijlers: strafrecht, integraliteit en preventie.

De intensivering van de bestrijding van georganiseerde criminaliteit leidt tot een verdere toename van het aantal nieuwe en lopende onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden. In 2021 zijn 2.382 nieuwe of lopende strafrechtelijke onderzoeken uitgevoerd.

Cybercrime

Cybercrime is aan een opmars bezig. Die trend past binnen een bredere verschuiving van traditionele naar digitale criminaliteit. De coronacrisis heeft daar een impuls aan gegeven. De politie registreerde in 2021 veertienduizend gevallen van cybercrime. Dat is een toename van bijna een derde ten opzichte van 2020 en drie keer meer dan in 2019. De toename van het aantal aangiften van onlinecriminaliteit en cybercriminaliteit vertaalt zich ook in de instroomcijfers van het OM. Het aantal nieuw ingeschreven verdachten van cyberdelicten nam in een jaar toe met 21 procent. In twee jaar tijd is het aantal verdachten met 47 procent gestegen.

Ook de impact van cybercrime steeg. Denk alleen al aan de verschillende ransomware-aanvallen in binnen- en buitenland. Activiteiten van cybercriminelen en statelijke actoren zijn niet altijd te onderscheiden, waardoor cybercriminelen ook een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Als cybercrime onvoldoende strafrechtelijk wordt aangepakt, zorgt het voor afnemend vertrouwen van burgers in de digitale infrastructuur en democratische rechtsstaat.

Keerpunt in financiële situatie

Collegevoorzitter Van der Burg benadrukt in zijn voorwoord daarnaast het belang van het extra geld dat in het coalitieakkoord is uitgetrokken voor onder andere het OM: ‘Daarmee kan de werkdruk eindelijk wat worden aangepakt, en kan een extra impuls worden gegeven aan verbetering van onze ICT. Ik hoop dat we mensen kunnen aantrekken die in al hun diversiteit één ding gemeen hebben: de wil om, in het klein en in het groot, onze wereld rechtvaardiger te maken.’

Lees het volledige Jaarbericht van het OM, met daarin het voorwoord van Gerrit van der Burg en alle cijfers en relevante ontwikkelingen in 2021.