Lichte toename aantal strafrechtelijke onderzoeken Functioneel Parket

Op 3 mei publiceerde het Openbaar Ministerie het jaarbericht over het jaar 2021. Het jaarbericht bevat cijfers over het aantal strafrechtelijke onderzoeken van het Functioneel Parket. In 2021 waren er 326 lopende onderzoeken. Dit ten opzichte van 314 in 2020. Dat betekent een lichte stijging van het aantal zaken. Dit na 2 jaren (2019 en 2020) dat het aantal onderzoeken was gedaald. Het aantal milieugerelateerde zaken kende daarentegen opnieuw een (lichte) daling. Van 77 zaken in 2020, naar 74 in 2021.

Veroordelingen

Het jaarbericht bevat tevens cijfers over het aantal veroordelingen in 2020 tot een vrijheidsstraf. Dat betroffen er in totaal 119 in fraudezaken. In 2019 waren dat er iets minder, namelijk 112.

In milieustrafzaken zijn er in 2019 in totaal 28 veroordelingen uitgesproken. Dat betekend voor 2020 een forse daling, naar 12 veroordelingen.

Focus

Het OM richtte zich vorig jaar op coronagerelateerde oplichting met beschermingsmiddelen, handel in vervalste gezondheidsverklaringen en misbruik van steunmaatregelen als de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL). Daarnaast benutten criminele organisaties steeds vaker digitale platforms voor hun verdienmodel. De georganiseerde misdaad digitaliseert het witwasproces steeds verder en maakt gebruik van cryptovaluta, digitale vermogensbeheerders en internationale witwasconstructies. Met de opsporingsdiensten ontsleutelde het OM veel cryptodata, waaruit digitale criminele geldstromen werden ontrafeld en waarmee crimineel vermogen werd afgepakt. Dat blijkt uit het Jaarbericht 2021 van het OM.

Capaciteit

Of het nu gaat om horizontale fraude bij de arrondissementsparketten of om verticale fraude bij het Functioneel Parket, in afstemming met de opsporingsdiensten wordt de schaarse capaciteit zo effectief mogelijk ingezet.

Samenwerking

Het zwaartepunt van de bestrijding van fraude waarbij de overheid is benadeeld, ligt bij het Functioneel Parket en de bijzondere opsporingsdiensten. Om fraudestrafzaken maximaal effect te laten hebben, deelt het OM zijn zaakskennis met de overheid en het bedrijfsleven. Daarmee kunnen deze partners preventie- of controlemaatregelen nemen, en kan met verschillende maatregelen en interventies een integrale aanpak ontstaan.

Met opgespoorde patronen in geanonimiseerde, digitale data kunnen regelingen fraudebestendiger worden gemaakt, zoals de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kon doen bij de TVL-regeling. Toezichthouders (zoals de Belastingdienst, Bureau Financieel Toezicht, De Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten en de Nederlandse Zorg Autoriteit) werken steeds meer risicogestuurd. Gezamenlijk bekijken zij nieuwe vormen van fraude en bepalen ze welke instrumenten ze daartegen inzetten, in welke combinatie en met welke diepgang. Zo wordt met handhavingsstrategieën geprobeerd het beste nalevingsgedrag te bereiken.

EOM

Nadat in oktober 2020 het College van European prosecutors was gevormd, is op 1 juni 2021 het Europees OM operationeel geworden. Met de komst van twee gedelegeerde Europese aanklagers, ingehuisd bij het FP, is gestart met onderzoek naar fraude met EU-middelen.

Online fraude

Het aantal geregistreerde gevallen van fraude met onlinehandel bleef hoog, juist omdat meer mensen tijdens de perioden van winkelsluiting aangewezen waren op webwinkels voor hun aankopen. Het aantal gevallen van identiteitsfraude daalde weliswaar iets ten opzichte van 2020, maar is nog steeds 30 procent hoger dan in 2019. De groei blijkt ook uit de toegenomen financiële schade van deze praktijken. Uit jaarcijfers van de Fraudehelpdesk blijkt dat in 2021 de gemelde schade verder is gestegen van 41 miljoen euro in 2020 tot bijna 47 miljoen euro in 2021. In 2019 was dit nog 26 miljoen euro; een toename van 81 procent in twee jaar. De meeste melders werden slachtoffer van webwinkelfraude en WhatsAppfraude.

Opvallend is de groei van het aantal zaken tegen zogenaamde geldezels. Dat steeg in één jaar van 365 naar 1.363. Geldezels zijn mensen die worden geronseld om hun rekening te laten misbruiken door criminelen. Vaak storten slachtoffers van internetoplichting geld op de rekening van deze geldezels. Daarnaast steeg het aantal verdachten van identiteitsfraude (zoals WhatsApp-fraude of voorschotfraude) met 15 procent tot 732 zaken.