Jaarverslag AFM 2023

Recent is het jaarverslag over 2023 van de AFM gepubliceerd. 2023 stond in het teken van het bijdragen aan een soepele duurzaamheidstransitie. Zo heeft de AFM ondernemingen en accountantsorganisaties in beweging gezet zich voor te bereiden op de nieuwe richtlijn over duurzaamheidsverslaggeving. Daarnaast is op het gebied van digitalisering het toezicht op bedrijfsvoering geïntensiveerd, zodat klantgegevens veilig zijn. Dit soort regelgeving komt bijna allemaal vanuit Europa: de AFM spant zich in om toezicht Europees op één lijn te krijgen, zoals de centralisatie van kapitaalmarktdata. Tot slot stond de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel bovenaan onze agenda. De AFM richt zich op de vormgeving van ons toezicht en hebben de sector daarin meegenomen.

Accountantsorganisaties als poortwachters tegen fraude en (dreigende) faillissementen

Nationaal en internationaal is aanhoudende maatschappelijke en politieke aandacht voor discontinuïteit en integriteit (waaronder fraude, corruptie, witwassen en cybercrime) en specifek voor de rol van de externe accountant als poortwachter. De externe accountant moet over voldoende kennis, kunde, expertise beschikken en een adequate rolopvatting hebben om frauderisico’s en eventuele (dreigende) faillissementen te onderkennen. Ook is het belangrijk dat de interne cultuur van de accountantsorganisatie en het stelsel van kwaliteitsbeheersing deze mindset bevorderen. De AFM blijft hier de komende jaren aandacht voor vragen, en heeft dat ook in 2023 gedaan.

Scherpere houding accountants nodig bij frauderisicoanalyse

In mei 2022 heeft de AFM het position paper ‘Omgang accountantsorganisaties met fraude(risico’s) bij gecontroleerde ondernemingen’ uitgebracht. Daarin kondigde de AFM aan dat het thema fraude de komende jaren structureel op de toezichtagenda staat. Het themaonderzoek ‘Scherper op frauderisico’s’ naar de kwaliteit van de frauderisicoanalyse is begin juni 2023 gepubliceerd en is het eerste onderzoek in een reeks van onderzoeken dat rondom het thema fraude wordt uitgevoerd.

Het doel van dit onderzoek was om een helder beeld te krijgen van de kwaliteit van de frauderisicoanalyse die door accountants wordt uitgevoerd voor de wettelijke controles. Hiermee wilde de AFM de sector een spiegel voorhouden en voorbeelden aanreiken van good practices die de AFM in de praktijk heeft gezien. De AFM heeft bij 13 accountantsorganisaties in totaal 32 wettelijke controles voor boekjaar 2021 hierop getoetst.

Rapport schudt sector wakker

Accountants moeten frauderisicoanalyse scherper en diepgaander uitvoeren. Die boodschap kreeg veel (internationale) media-aandacht en heeft ook veel losgemaakt. Het rapport heeft daarmee bijgedragen aan verhoogde aandacht voor frauderisico’s in de controle. Dit maakt de AFM niet alleen op uit de aandacht voor het rapport in de media, maar ook uit de belangstelling vanuit de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) en Stichting Registeraccountants (SRA) en de gesprekken met de reguliere en OOB-accountantsorganisaties gedurende en naar aanleiding van ons onderzoek. De NBA is naar aanleiding van ons onderzoek aan de slag gegaan met een handreiking frauderisicoanalyse, om hiermee de sector handvatten mee te geven om de frauderisicoanalyse verder te verbeteren. Om de impact van de uitkomsten van het rapport verder te vergroten is de AFM gedurende de rest van 2023 hierover in gesprek gegaan met een fink aantal stakeholders. Onder meer tijdens bijeenkomsten van de SRA, de NBA Young Profs, de NBA-werkgroep fraude, NBAkoplopers en met adviseurs van accountantsorganisaties. Ook heeft de AFM deelgenomen aan een NBA-webinar rondom fraude voor alle reguliere vergunninghouders. Tenslotte heeft de AFM eind 2023 een bijeenkomst georganiseerd voor auditcommissies om hun rol bij fraude (en de CSRD) te bespreken. Het tweede themaonderzoek naar de opvolging van frauderisico’s (controlewerkzaamheden die inspelen op frauderisico’s) zal in 2024 worden uitgevoerd.