Veel normstelling op het gebied van de economische ordening (financieel bestuursrecht, milieurecht, warenwetgeving e.d.) is gericht tot rechtssubjecten met een bepaalde hoedanigheid of kwaliteit: de bestuurder, de vergunninghouder, de werkgever, de aanbieder, de bemiddelaar, de ontdoener of inzamelaar (van afvalstoffen) e.d. Alleen rechtssubjecten met de betreffende hoedanigheid zijn de geadresseerden van de respectievelijke normen (normadressaat). Dat neemt niet weg dat in de praktijk ook anderen betrokken kunnen zijn bij schendingen van die normen. Denk aan werknemers, opdrachtnemers of andere derden – klanten, contractspartners – wier handelen (of nalaten) de normschending feitelijk veroorzaakt of die op enigerlei wijze aan de normschending bijdragen. Onder omstandigheden wordt het dan uit een oogpunt van effectieve handhaving wenselijk geacht dat ook jegens deze anderen kan worden gehandhaafd. Als deze anderen niet zelf de geadresseerde van de norm zijn, is dat echter alleen mogelijk via medeplegen of - als een rechtspersoon als overtreder kan worden aangemerkt - via opdrachtgeven of feitelijk leiding geven. Dit artikel belicht de (on)mogelijkheden van handhaving jegens een ander dan de normadressaat wegens overtredingen gepleegd in een bedrijfscontext, dat wil zeggen binnen een onderneming, waarbij de normen primair tot de onderneming zelf zijn gericht. De nadruk ligt daarbij op medeplegen, maar tevens wordt ingegaan op opdrachtgeven en feitelijk leiding geven.

Allereerst wordt het algemeen juridisch kader voor daderschap in het strafrecht resp. bestuursrecht geschetst. Daarbij wordt - hoewel dat niet het centrale onderwerp van dit artikel is - ook kort aandacht besteed aan het daderschap van rechtspersonen, omdat opdrachtgeven en feitelijk leiding geven afhankelijk zijn van daderschap van de rechtspersoon. Vervolgens wordt aan de hand van milieurechtelijke jurisprudentie belicht welke gevallen handhaving jegens anderen dan de normadressaat mogelijk is. Het milieurecht wordt al decennia lang niet alleen bestuursrechtelijk, maar ook strafrechtelijk gehandhaafd en biedt daardoor relatief veel voorbeelden. Het artikel sluit af met een conclusie.

Inhoud artikel

Inleiding
Wettelijke regeling van daderschap
Medeplegen (algemeen)
Opdracht geven en feitelijk leidinggeven24
Medeplegen binnen een onderneming; voorbeelden uit het milieustrafrecht
Conclusie

Lees verder:

Medeplegen in een bedrijfscontext; lessen uit het milieu(straf)recht door prof. mr. A.B. Blomberg en mr. dr. I.M. Koopmans in Tijdschrift voor Sanctierecht & Onderneming 2015 nr. 2/3

Dit artikel is enkel te raadplegen indien u bent geabonneerd op Tijdschrift voor Sanctierecht & Onderneming.