Nieuwe EU-regels voor het bewaren van bewijsmateriaal met betrekking tot oorlogsmisdaden
/Een nieuwe EU-verordening breidt het mandaat van Eurojust uit in het licht van de situatie in Oekraïne. Door de aanhoudende militaire agressie is het moeilijk om bewijsmateriaal over oorlogsmisdaden op te slaan en te bewaren in Oekraïne. De nieuwe regels voorzien in de oprichting van een opslagplaats voor bewijsmateriaal op EU-niveau. Vanuit die opslagplaats kan bewijsmateriaal worden geanalyseerd en uitgewisseld met andere internationale en nationale autoriteiten.
Achtergrond
Het Agentschap voor strafrechtelijke samenwerking van de EU (Eurojust) coördineert onderzoeken en vervolgingen van ernstige grensoverschrijdende criminaliteit in Europa en daarbuiten. Als knooppunt voor justitiële samenwerking in strafzaken ondersteunt Eurojust de nationale onderzoeks- en vervolgingsautoriteiten met betrekking tot ernstige criminaliteit waarvoor Eurojust bevoegd is op grond van verordening 2018/1727 (hierna: Eurojust-verordening). Onder meer genocide, misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven (samen aangeduid als internationale kernmisdrijven) zijn misdrijven ten aanzien waarvan Eurojust bevoegd is.
In februari 2022 is Rusland begonnen met een militaire agressie tegen Oekraïne. De openbare ministeries van verschillende EU-lidstaten en de openbaar aanklager van het Internationaal Strafhof zijn onderzoeken naar internationale kernmisdrijven in Oekraïne begonnen.
De nationale autoriteiten verzamelen bewijsmateriaal over de internationale kernmisdrijven die mogelijk in Oekraïne zijn gepleegd. Als gevolg van de voortdurende vijandelijkheden in Oekraïne kan het bewijsmateriaal niet veilig worden opgeslagen in dat land. Om die reden moet de EU dringend voor een back-up/opslagplaats zorgen. Op die back-up kan dan bewijsmateriaal worden opgeslagen dat is verzameld door agentschappen en organen van de EU, door nationale en internationale autoriteiten en door derden.
De Eurojust-verordening stond niet uitdrukkelijk toe dat Eurojust dergelijk bewijsmateriaal verzamelt, bewaart en analyseert. Tegen die achtergrond presenteerde de Europese Commissie op 25 april 2022 een wetgevingsvoorstel om het verzamelen, bewaren en analyseren van bewijsmateriaal in verband met bepaalde misdrijven en strafbare feiten door Eurojust mogelijk te maken. Dat wetgevingsvoorstel heeft geresulteerd in de vaststelling van verordening 2022/838. Die verordening wijzigt de Eurojust-verordening.
De nieuwe regels
De nieuwe regels stellen Eurojust in staat om bewijsmateriaal in verband met genocide, misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en aanverwante strafbare feiten te verzamelen, te bewaren en te analyseren. Ook voorzien de nieuwe regels in de mogelijkheid om dat bewijsmateriaal uit te wisselen of anderszins ter beschikking te stellen aan de bevoegde justitiële autoriteiten, op nationaal en internationaal niveau. De nieuwe regels voorzien daartoe in de oprichting van een faciliteit voor geautomatiseerd gegevensbeheer en –opslag buiten het bestaande case-managementsysteem van Eurojust.
Cruciaal bewijsmateriaal over internationale kernmisdrijven is meestal beschikbaar in de vorm van onder meer geluidsopnamen, video’s en foto’s. Ook satellietbeelden kunnen nuttig blijken om het plegen van deze misdrijven aan te tonen. De nieuwe regels breiden daarom de categorieën gegevens die Eurojust wettelijk kan verwerken, uit tot video- en audio-opnamen, alsook satellietbeelden en alle relevante foto’s.
