Structuur en sturing liggen ten grondslag aan een goede uitvoering van de taken van de Belastingdienst. Met de opvolging van de aanbevelingen van de Commissie Onderzoek Belastingdienst en de inspanningen onder het Beheerst Vernieuwen programma zijn stappen gezet om de interne bestuur- en beheersbaarheid te verbeteren. De implementatie van de topstructuur is daar een voorbeeld van. Tegelijkertijd is duidelijk dat de opgave om de bestuurbaarheid te vergroten en de complexiteit terug te brengen onverminderd groot en urgent is. De CAF-problematiek, maar ook de geconstateerde onvolkomenheden van de Algemene Rekenkamer en problemen in de control hebben de hardnekkigheid van de problemen onderstreept. Om de organisatie optimaler te laten functioneren, en om in de toekomst waar mogelijk incidenten te voorkomen dan wel adequater op te lossen lijken aanpassingen nodig in de aansturing van de Belastingdienst en de onder de Belastingdienst vallende taken.

De redenering is dat verkleinen en vereenvoudigen van de Belastingdienst door het op- of afsplitsen ontvlechten of op (grotere) afstand zetten van onderdelen de organisatie effectiever maakt. Door het verkleinen van de span of control ontstaat meer focus en dedicated managementaandacht op de uitvoering van een samenhangend takenpakket en ruimte voor het werken aan de gewenste vernieuwing. Hierdoor wordt de organisatie minder complex en beter bestuurbaar.

In dat kader wordt onderzoek gedaan of en hoe het ontvlechten of op (grotere) afstand zetten van Toeslagen, Douane en FIOD bijdraagt aan een betere aansturing van de Belastingdienst en de onder de Belastingdienst vallende taken.

Mogelijke modaliteiten:

Ontvlechten binnen Financiën:
Onderzoek voor elk van de drie of deze zelfstandig kunnen functioneren binnen het Ministerie van Financiën, welke zijn ingebed in de reguliere governance (driehoek eigenaar, opdrachtgever en opdrachtnemer).
Ontvlechten met gedeelde backoffice:
Onderzoek voor elk van de drie of deze zelfstandig kunnen functioneren binnen het Ministerie van Financiën, welke zijn ingebed in de reguliere governance (driehoek eigenaar, opdrachtgever en opdrachtnemer), maar wel met (deels) gemeenschappelijke bedrijfsvoering en/of IT.
Onderbrengen bij andere ministeries:
Onderzoek voor elk van de drie of deze kunnen worden overgedragen aan een ander ministerie, bv het beleidsverantwoordelijke ministerie. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van de inzichten uit lopende beleidsmatige trajecten om herpositionering te bezien (onder andere IBO Toeslagen, Douane-discussie, onderzoek alternatieve uitvoerders en de ministeriële commissie uitvoering).

Bij de verschillende modaliteiten wordt in beeld gebracht, wat deze modaliteit doet met de effectiviteit en de bestuurbaarheid van de Belastingdienst en de onder de Belastingdienst vallende taken, waarbij ook aandacht is voor het effect op het verstoren of vertragen van het huidige werk of de veranderaanpak. Tevens wordt in kaart gebracht wat het betekent voor de kosten, de verwevenheid tussen dienstonderdelen, de governance tussen het kerndepartement en de onderdelen, het transitiepad (draag- en veranderkracht) en het effect op burgers en bedrijven.

Het streven is zo spoedig mogelijk te starten met de uitvoering van dit onderzoek door ABDTOPConsult. De oplevering van dit eerste deel is voorzien in het voorjaar van 2020. De verwachting is dat ABD TOPConsult niet zelf de expertise of mankracht heeft de consequenties kwantitatief in kaart te brengen en daarom zal in afstemming met en onder aansturing van ABDTOPConsult een externe partij worden aangetrokken die dit (verder) in kaart brengt. De resultaten van het tweede deel van de opdracht, inclusief de bijdrage van de externe partij volgen medio 2020. Het eerste deel zal daar dus niet op wachten.

Lees verder: