De Raad en het Europees Parlement hebben hun onderhandelingen afgerond over EU-wetgeving die de strafbare feiten en de bijbehorende straffen bepaalt bij schendingen van beperkende maatregelen van de EU. Zo kunnen degenen die EU-sancties schenden of omzeilen, worden vervolgd. Dit is van bijzonder belang in de context van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne.

In de richtlijn wordt bepaald dat de lidstaten bepaalde handelingen als strafbare feiten moeten aanmerken. Tot deze strafbare feiten behoren onder meer:

personen die onderworpen zijn aan beperkende maatregelen van de EU helpen een reisverbod te omzeilen
handel in gesanctioneerde goederen en transacties met staten of entiteiten waarvoor sancties gelden
financiële diensten verlenen of financiële activiteiten verrichten die verboden of beperkt zijn
verhullen dat tegoeden of economische middelen toebehoren aan een door de EU gesanctioneerde persoon, entiteit of lichaam

Ook het aanzetten tot, hulp bij en medeplichtigheid aan deze feiten worden strafbaar gesteld.

Handel in oorlogsmateriaal is niet alleen strafbaar wanneer het opzettelijk gebeurt, maar ook indien dit het gevolg is van grove nalatigheid.

Afschrikkende sancties

Lidstaten moeten ervoor zorgen dat schendingen van EU-sancties strafbaar worden gesteld met doeltreffende, evenredige en afschrikkende straffen.

Bij opzettelijke schendingen moet de maximumstraf bestaan uit een gevangenisstraf. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat de in deze richtlijn omschreven misdrijven strafbaar worden gesteld met – afhankelijk van het strafbare feit – een maximumstraf van ten minste 1 tot tenminste 5 jaar gevangenisstraf. De lidstaten kunnen in hun wetgeving ook voorzien in hogere straffen.

Behalve gevangenisstraffen kunnen ook boetes worden opgelegd.

Aansprakelijkheid van en sancties voor rechtspersonen

De Raad en het Parlement zijn overeengekomen dat ook rechtspersonen (bv. ondernemingen) aansprakelijk kunnen worden gesteld voor de in de richtlijn omschreven strafbare feiten. Dit kan wanneer zo'n strafbaar feit in eigen voordeel is gepleegd door een persoon met een leidende positie in het bedrijf of de organisatie.

Onder mogelijke straffen kunnen de uitsluiting van bedrijfsactiviteiten vallen of de intrekking van vergunningen of toestemming om hun economische activiteiten voort te zetten.

Striktere handhaving

De lidstaten moeten ook meer doen om ervoor te zorgen dat de EU-sancties worden nageleefd. Daarom moeten zij verplicht voorzien in een verjaringstermijn, d.w.z. de termijn waarbinnen gerechtelijke stappen moeten worden genomen om een goede rechtshandhaving mogelijk te maken. De lidstaten moeten ook maatregelen nemen om de opbrengsten van schendingen van EU-sancties te bevriezen en te confisqueren.

Volgende stappen

Het voorlopige akkoord zal nu ter bekrachtiging aan de permanente vertegenwoordigers van de lidstaten (Coreper) worden voorgelegd. Na goedkeuring zal de tekst formeel worden aangenomen door zowel de Raad als het Europees Parlement.

Achtergrond

Beperkende maatregelen (EU-sancties) vormen een belangrijk onderdeel van het instrumentarium van het buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU. Het kan bijvoorbeeld gaan om het bevriezen van tegoeden, reisverboden en in- en uitvoerbeperkingen.

De handhaving van EU-sancties valt onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten. De aard en de hoogte van de bestraffing van schendingen van EU-sancties in de lidstaten kunnen echter variëren gezien de tot dusver aanzienlijke nationale verschillen in de aanpak van deze schendingen. De lidstaten zijn tot nu toe niet verplicht schendingen strafbaar te stellen en kunnen in plaats daarvan administratieve straffen opleggen.

Om omzeiling van sancties te beperken en de handhaving ervan te versterken, heeft de Commissie op 5 december 2022 deze richtlijn voorgesteld over de definitie van strafbare feiten en sancties voor de schending van beperkende maatregelen van de EU.