De Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) vindt het onterecht dat de gemeente Haaksbergen bij het monstertruckdrama buiten schot blijft. Haaksbergen blunderde aantoonbaar bij het verstrekken van een vergunning, maar ging vrijuit omdat er voor de overheid strafrechtelijke immuniteit geldt. De SMV, geleid door mr. Pieter van Vollenhoven en Hans Wiegel gaat via een wetsvoorstel proberen die onschendbaarheid op te heffen.

Essentiële rol gemeente

De chauffeur van de monstertruck reed op 28 september 2014 tijdens het jaarlijkse evenement AutoMotorSportief in Haaksbergen op het publiek in. Door het ongeluk kwamen een bejaarde vrouw, een man en een 5-jarig jongetje om het leven. Ook raakten 28 mensen gewond. De Rechtbank Overijssel veroordeelde hem en ook de organisator van het evenement. De 51-jarige bestuurder van de monstertruck kreeg een gevangenisstraf opgelegd van 15 maanden. Ook mag hij 5 jaar lang niet als stuntman werken. De organisator van het evenement de Stichting Sterevenementen kreeg een voorwaardelijke boete van 25.000 euro opgelegd.

De gemeente speelde echter ook een rol bij het misgaan van de show: die had de vergunning ten onrechte aan de stuntchauffeur verleend.

Geen inschatting

Volgens de rechtbank is er door de gemeente Haaksbergen helemaal geen inschatting van de risico's gemaakt voor de stunt met de monstertruck. Het was vooraf zelfs niet duidelijk wat er tijdens de stunt zou gebeuren. Het was bij de aanvraag niet toegelicht en er was ook geen navraag naar gedaan. De inmiddels afgetreden burgemeester Hans Gerritsen heeft zich volgens de rechters geen oordeel gevormd over de vraag welke opstelling van het publiek verantwoord was. Dit had met het oog op de veiligheid van toeschouwers wel gemoeten, concludeert de rechtbank.

Te laat en niet aanvaardbaar

De rechters oordelen ook hard over de nasleep: in de latere bezwaarprocedure is de vergunning onterecht gehandhaafd. Dat gebeurde omdat deze volgens de burgemeester, ook achteraf gezien, onder dezelfde voorwaarden zou zijn verleend. De risico-inschatting achteraf, in de bezwaarprocedure, waarbij het ongeluk met de monstertruck buiten beschouwing is gebleven, noemen de rechters 'te laat en niet aanvaardbaar'.

Nieuwe wet

De betreffende ambtenaar zou als het aan de SMV lag ook strafrechtelijk aansprakelijk gehouden moeten (kunnen) worden voor het drama. Op basis van juidige wetgeving is dat echter niet mogelijk. Eerder al werd het 'Initiatiefwetsvoorstel tot opheffing van de strafrechtelijke immuniteiten van publiekrechtelijke rechtspersonen en hun leidinggevers' ingediend op grond waarvan publiekrechtelijke rechtspersonen op gelijke voet met andere rechtspersonen vervolgbaar zouden zijn. Het voorstel werd echter op 10 november 2015 in de Eerste Kamer verworpen. CDA, VVD, D66, SGP en OSF stemden tegen. De verwerping van het initiatiefwetsvoorstel betekent dat de huidige situatie over de strafbaarheid van de overheid als rechtspersoon in stand blijft.

Natuurlijke personen

Samen met de eerdere indieners van dit initiatiefwetsvoorstel, CDA, PvdA en ChristenUnie, wil de SMV na de zomer met een gewijzigd wetsvoorstel komen. ‘Hierbij kan de strafrechtelijke immuniteit van publiekrechtelijke rechtspersonen in stand blijven’, aldus de SMV. ‘Maar natuurlijke personen binnen de overheid die verantwoordelijk zijn voor delicten kunnen daarop wél worden aangesproken, ook in strafrechtelijke zin.’

De SMV pleit voor een wettelijke regeling die het mogelijk maakt dat bij aanwijsbaar onverantwoord gedrag van de overheid (de Staat en lagere overheden) een strafrechtelijk onderzoek kan worden ingesteld naar de betrokken verantwoordelijken. Zeker als dat gedrag heeft geleid tot sterfgevallen of tot zwaar lichamelijk letsel is het ook met het oog op de zogenoemde positieve verplichtingen uit het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens onverteerbaar als verantwoordelijken niet worden vervolgd en bestraft. Dit betekent dat de strafrechtelijke immuniteiten van publiekrechtelijke rechtspersonen in stand kunnen blijven, maar dat natuurlijke personen binnen de overheid die verantwoordelijk zijn voor delicten daarop kunnen worden aangesproken, ook in strafrechtelijke zin. Een nieuw initiatiefwetsvoorstel van de Tweede Kamer dat hieraan tegemoetkomt, zou de SMV dan ook toejuichen en willen bevorderen. Uit de wandelgangen van de Tweede Kamer heeft de SMV vernomen dat deze gedachte zeker niet onwelwillend wordt tegemoet getreden en op steun kan rekenen.

Bron: SMV

Zie ook: