De georganiseerde (drugs)misdaad heeft op verschillende manieren grote schadelijke (maatschappelijke) gevolgen. Dit wordt doorgaans aangeduid met het begrip ondermijning. In dit artikel beschrijven we twee niveaus van slachtofferschap van ondermijning, namelijk sociaal en economisch. De sociale problematiek verwijst naar kwetsbare en moeilijk te identificeren slachtoffers van criminele uitbuiting en arbeidsuitbuiting. Op economisch vlak bespreken we de verstoring van het financieel-economisch systeem en hoe bedrijven slachtoffer kunnen worden van ondermijning. Daarna zetten we uiteen hoe de – tot nu toe vaak onzichtbare of niet-bereikte – slachtoffers benaderd en geholpen kunnen worden. Daarbij concentreren we ons op de rol van sociale professionals.

De beslissing van het Haagse gerechtshof over in Ethiopië gepleegde oorlogsmisdrijven legt de obstakels bloot die slachtoffers van dergelijke misdrijven tegenkomen in hun zoektocht naar financiële compensatie binnen het Nederlandse strafproces. Dat heeft ten eerste te maken met de uitleg van de ontvankelijkheidsvereisten van art. 51f Sv en art. 361 lid 3 Sv, en ten tweede met de omstandigheid dat oorlogsmisdrijven niet vallen onder de ongemaximeerde voorschotregeling die verbonden is met de schadevergoedingsmaatregel (art. 36f Sr). Hier ligt een kans voor de strafrechter én de regelgever tot het bieden van daadwerkelijk financieel herstel, en daardoor bij te dragen aan duurzame vrede in buitenlandse conflictgebieden.