Rechtbank Rotterdam 9 juni 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:5808

De Verdachte rechtspersoon heeft zich gedurende een periode van twee jaren schuldig gemaakt aan het witwassen van crimineel verkregen vermogen van bijna 8 ton euro. Zij heeft dure horloges en sieraden gekocht voor personen die haar daarvoor grote contante geldbedragen gaven. Zij heeft geen deugdelijke administratie bijgehouden waaruit de herkomst van de bedragen kan worden herleid noch heeft zij voldaan aan de op haar rustende verplichtingen inzake de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme.

Aanleiding onderzoek, bevindingen FIOD en behandeling rechtbank

De FIOD is een onderzoek gestart naar aanleiding van een verstrekking door de politie van een FIU-dossier, inhoudende 32 Verdachte transacties in de horlogehandel van Medeverdachte01 en/of Verdachte rechtspersoon01, waarvan Medeverdachte01 enig bestuurder en aandeelhouder is. Hieruit blijkt het volgende. Medeverdachte01 houdt zich vanaf augustus 2018 bezig met de handel in horloges en overige sieraden. Vanaf 19 februari 2019 gebeurt dit (mede) binnen Verdachte rechtspersoon01. Verdachte rechtspersoon01 koopt horloges in bij juweliers en verkoopt die horloges aan derden. Ook worden horloges van derden geruild of verkocht met of aan juweliers. Een groot deel van de transacties wordt met contant geld betaald. Daarnaast zijn op door Verdachte rechtspersoon01 en Medeverdachte01 gebruikte bankrekeningen transacties zichtbaar waarbij de van juweliers per bank ontvangen bedragen contant worden opgenomen. Ook zijn grote contante stortingen zichtbaar, waarna de aankoop van een horloge bij juweliers plaatsvindt. In de ten laste gelegde periode zijn door Verdachte rechtspersoon01 en Medeverdachte01 contante betalingen bij Schaap & Citroen gedaan ter hoogte van €1.149.241,00. Daarnaast is op bankrekeningen van Verdachte rechtspersoon01 en Medeverdachte01 een bedrag van €268.560 aan contant geld gestort. Van al deze transacties ontbreekt een deugdelijke en sluitende (kas)administratie bij Verdachte rechtspersoon01 en bij Medeverdachte01.

De rechtbank zal achtereenvolgens onderzoeken of sprake is van verhullingshandelingen omtrent de aard en de herkomst van de onder 1 ten laste gelegde geldbedragen en van het verwerven, voorhanden hebben en/of omzetten van de geldbedragen, zoals ten laste is gelegd onder 2. Daartoe zal eerst worden onderzocht of de verklaring van Medeverdachte01 voldoende tegenwicht biedt tegen het vermoeden van witwassen. Vervolgens zal de rechtbank onderzoeken of de gedragingen van Medeverdachte01 als bestuurder van Verdachte rechtspersoon01 zijn toe te rekenen aan die rechtspersoon en ten slotte of sprake is geweest van een gewoonte.

Vermoeden van witwassen

Niet in geschil is dat de hiervoor geschetste feiten en omstandigheden te kwalificeren zijn als witwasindicatoren en dat die zonder meer een gerechtvaardigd vermoeden opleveren van (gewoonte)witwassen van de onder 1 en 2 ten laste gelegde geldbedragen. Medeverdachte01 heeft hierop een (schriftelijke) verklaring afgelegd over de herkomst van de geldbedragen en een facturenoverzicht overhandigd. Medeverdachte01 heeft aangegeven dat hij wist wie zijn klanten waren, dat hij hen vertrouwde en dat hij wist dat zij op legale wijze hun geld verdienden. Omdat hij zijn klanten kende, kon hij achteraf alsnog zijn administratie op orde maken. Het door hem verstrekte overzicht heeft hij aangevuld met telefoonnummers, factuurnummers en serienummers van de horloges. De FIOD heeft vervolgens nader onderzoek gedaan ter verificatie van deze gegevens.

Standpunt verdediging

Verdachte rechtspersoon01 dient te worden vrijgesproken van het ten laste gelegde onder 1 en 2.

Deugdelijk onderzoek door de FIOD ter verificatie van de verklaring van Medeverdachte01 en de door hem overgelegde klantenlijst is uitgebleven. Het (onvolledig) horen van slechts één getuige is hiertoe onvoldoende. Voor zover het onderzoek wel volledig is geweest, kan gelet op de verklaring van Medeverdachte01, niet worden volgehouden dat een criminele herkomst als enige aanvaardbare verklaring geldt en het daarom niet anders kan zijn dan dat het geld uit enig misdrijf afkomstig is.

Beoordeling rechtbank

Aard van het nadere onderzoek FIOD en de bevindingen

Uit het nadere onderzoek dat de FIOD heeft verricht naar aanleiding van de facturenlijst van Verdachte rechtspersoon01, blijkt dat 12 personen hebben gereageerd op vragenbrieven van de FIOD, waarbij het merendeel van hen verklaart niets te hebben gekocht van, dan wel verkocht aan Medeverdachte01 en/of aan Verdachte rechtspersoon01. Eén persoon heeft aangegeven Verdachte rechtspersoon01 niet te kennen en in een enkel geval is in reactie een factuur meegestuurd waarop staat vermeld dat een horloge contant is voldaan. In de bij Van Wonderen Watches gevorderde en overgelegde administratie is een aantal facturen van de lijst niet terug te vinden en komen de facturatiedata op de lijst en de administratie niet overeen. Van GK Watches zijn eveneens in- en/of verkoopgegevens gevorderd. Zij stelt dat zij Verdachte rechtspersoon01 en Medeverdachte01 in het geheel niet kent. Verder blijkt uit de door International Metal Trading (IMT) aangeleverde stukken dat slechts 4 transacties kunnen worden herleid, terwijl ten aanzien van de overige 29 horloges onduidelijk is gebleven of en wanneer zij aan IMT zijn geleverd. Ook heeft de FIOD getracht vijf personen als getuige te horen, wat slechts in één geval is gelukt. Die getuige heeft verklaard dat de horloges op de door Medeverdachte01 overgelegde facturenlijst niet door hem zijn gekocht.

Anders dan de verdediging stelt, heeft de FIOD meerdere onderzoekshandelingen verricht, ondanks dat een onvolledige facturenlijst is overgelegd. Dat het nadere onderzoek door de FIOD op basis van beperkte informatie geen nadere feiten en omstandigheden heeft opgeleverd waarmee het vermoeden van witwassen kan worden weerlegd, leidt niet tot de conclusie dat het nadere onderzoek van de FIOD te beperkt is geweest.

Naar het oordeel van de rechtbank is het nadere onderzoek door de FIOD – met de beperkte gegevens die Medeverdachte01 heeft verstrekt en die hij grotendeels achteraf – na zijn aanhouding – heeft gereconstrueerd – deugdelijk geweest. Het verweer van de verdediging wordt in zoverre verworpen.

Vermoeden van witwassen weerlegd?

Naar het oordeel van de rechtbank biedt de verklaring van Medeverdachte01 in samenhang bezien met de nadere onderzoeksbevindingen onvoldoende tegenwicht ter weerlegging van het vermoeden van de criminele herkomst van de geldbedragen. Dit alles maakt dat Medeverdachte01 er niet in is geslaagd het vermoeden van witwassen te ontkrachten. Bij gebreke van een afdoende verklaring omtrent een legale herkomst van de geldbedragen, komt de rechtbank tot de conclusie dat het niet anders kan zijn dan dat deze geldbedragen middellijk of onmiddellijk uit enig misdrijf afkomstig zijn en dat Medeverdachte01 daarvan wetenschap had.

Medeverdachte01 heeft ontkend enige wetenschap te hebben gehad van de criminele herkomst van de contante gelden. Hij heeft echter op geen enkele manier uitgelegd waar de contante gelden zijns inziens dan vandaan kwamen. De enkele stelling dat hij zijn klanten kende en wist dat zij hun geld legaal verdienden, is onvoldoende. Nog afgezien van het feit dat een deel van zijn klanten ontkent klant te zijn geweest, mag meer uitleg worden verwacht. Het mag als algemeen bekend worden verondersteld dat grote contante geldbedragen vooral in het criminele circuit voorkomen en dit temeer in combinatie met de aanschaf van peperdure horloges. Door zijn handelwijze heeft Medeverdachte01 minst genomen bewust het aanmerkelijke risico genomen dat sprake was van geld dat een criminele herkomst had.

Toerekening aan de rechtspersoon

De gedragingen van Medeverdachte01 kunnen aan Verdachte rechtspersoon01 worden toegerekend. Immers, hij was in de ten laste gelegde periode bestuurder van Verdachte rechtspersoon01 en zijn gedragingen hebben plaatsgevonden in het kader van de normale bedrijfsuitoefening van Verdachte rechtspersoon01 en zijn ook aan die rechtspersoon dienstig geweest.

Gewoonte?

Op grond van de stukken in het dossier en het verhandelde ter zitting stelt de rechtbank vast dat Medeverdachte01 gedurende een langere periode steeds opnieuw horloges heeft verkocht en ingekocht en daartoe contante geldbedragen voorhanden gehad, uitgegeven, gestort en/of opgenomen. Derhalve is sprake van gewoontewitwassen. Dat wordt dus bewezenverklaard, met uitzondering van het medeplegen. Hiervoor zijn onvoldoende bewijsmiddelen in het dossier aanwezig.

Bewezenverklaring

Feit 1: van witwassen een gewoonte maken, begaan door een rechtspersoon
Feit 2: van witwassen een gewoonte maken, begaan door een rechtspersoon
Feit 3: opzettelijke overtreding van het voorschrift, gesteld bij artikel 16 van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd
Feit 4: overtreding van het voorschrift, gesteld bij artikel 3, eerste lid, van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, opzettelijk begaan, begaan door een rechtspersoon, meermalen gepleegd.