Gerechtshof Amsterdam 13 juli 2023, ECLI:NL:GHAMS:2023:1667

Verdachte is maar heel kort in dienst van Rechtspersoon 1 geweest, wat een (zij het niet juiste) reden kan zijn geweest om onder de naam van een ander te werken. Het is verder niet ongebruikelijk dat werkzaamheden worden verplaatst naar lagelonenlanden om loonkosten te besparen. Dat de klant daar niets van merkt en een helpdesk in Zwitserland denkt te bellen, of vice versa, hoort daarbij. Dat de werkgever hem een Maserati leaseauto ter beschikking stelde wekt verwondering, maar is onvoldoende om te concluderen dat de verdachte wist dat hij zich met strafbare feiten inliet en welke.

Feiten

De Rechtspersoon naar Zwitsers recht Rechtspersoon 1, gevestigd te Zwitserland, heeft van juli 2011 tot en met februari 2012 aan Nederlandse beleggers obligaties Societé Immobilière Iris Rochers Bleus AG (obligaties SI), alsmede aandelen Eccor Solar Inc. (Eccor Solar) verkocht.

Hoewel Rechtspersoon 1 een vestigingsadres had in Alpnach Dorf, Zwitserland en daar ook in het handelsregister stond ingeschreven, vonden de verkoopactiviteiten plaats vanuit Belgrado, alwaar de vennootschap een kantoor had. Het kantoor te Belgrado stond onder leiding van naam 1 en naam 2.

Rechtspersoon 1 stuurde potentiële beleggers een brochure over zichzelf. Daarin staat onder meer dat Rechtspersoon 1 een gerenommeerd adviesbureau is dat al meer dan 35 jaar beleggingsadviezen geeft. Het zou beschikken over alle benodigde licenties en onder directe controle staan van de BaFin, de Duitse tegenhanger van de Nederlandse AFM.

Deze informatie, die ook op de website van Rechtspersoon 1 te vinden was, is onjuist. Rechtspersoon 1 is weliswaar in 1975 opgericht, maar is pas sinds 2011 ingeschreven in het handelsregister als actief op het gebied van financieren van en adviseren over aandelen. Tot 2011 had de vennootschap een geheel andere doelomschrijving.

Na aanvankelijk obligaties SI aan beleggers te hebben verkocht, is Rechtspersoon 1 in de eerste twee maanden van 2012 aandelen Eccor Solar aan beleggers gaan aanbieden. Eccor Solar was een bedrijf dat gespecialiseerd zou zijn in baanbrekende zonne-energie technologie. Aan potentiële beleggers werd voorgehouden dat een overname of beursgang van Eccor Solar ophanden was en dat de aandelen na aankoop fors meer waard zouden worden. De aandelen waren genoteerd aan de "First Quotation Board" van de effectenbeurs te Frankfurt. Dit was een gedeelte van het Open Markt segment van deze beurs waar nieuw genoteerde aandelen werden opgenomen, waarin veelal weinig handel plaatsvond.

Het overgrote deel van de aandelen was in het bezit van naam 4, wonende te Gelsenkirchen.

In de periode dat Rechtspersoon 1 de aandelen verhandelde, heeft een aantal transacties op de beurs plaatsgevonden in aandelen Eccor Solar, waaronder een aantal transacties van naam 4 voornoemd met zichzelf. De BaFin vermoedt dat hiermee op 10, 11 en 12 januari 2012 de koers van het aandeel is gemanipuleerd. De koers van het aandeel is in januari 2012 gestegen, (onder meer) door de aankopen van aandelen door klanten van Rechtspersoon 1, maar daarna gedaald, uiteindelijk tot vrijwel nihil. In de periode 10 januari t/m 21 februari 2012 hebben Nederlandse beleggers voor in totaal € 1.457.816,91 aandelen Eccor Solar gekocht.

Deze aandelen zijn nagenoeg geheel geleverd uit het depot van naam 4.

Betrokkenheid verdachte bij Rechtspersoon 1

De verdachte is van 16 januari 2012 tot eind februari 2012 bij Rechtspersoon 1 betrokken geweest. Hij is door de (destijds) medeverdachte 2 benaderd om vanuit Belgrado verkoopactiviteiten voor Rechtspersoon 1 te verrichten. In de eerste week heeft hij mensen gebeld van wie hij het nummer uit de Gouden Gids had en heeft hij hen gevraagd of hij een brochure mocht toesturen. In de tweede week heeft hij, onder de naam 3, aan reeds bestaande klanten van Rechtspersoon 1, aandelen Eccor Solar verkocht.

Hierna was hij ongeveer een week in Nederland. Na zijn terugkeer in Belgrado bleek de koers van Eccor Solar fors gedaald en heeft hij klanten gebeld met het advies hun aandelen niet te verkopen. De gelden van de beleggers die met de verdachte contact hebben gehad zijn ontvangen in de periode van eind januari 2012 tot en met 3 februari 2012.

Vanaf eind februari 2012 heeft hij geen werkzaamheden voor Rechtspersoon 1 meer verricht.

Oplichting beleggers

De beleggers die op het advies om aandelen Eccor Solar te kopen zijn afgegaan, hebben voor het merendeel verklaard dat zij zijn bewogen tot aankoop van de aandelen over te gaan door de koersstijging, die hen in het vooruitzicht was gesteld en die het gevolg zou zijn van een overname, beursgang of fusie van het bedrijf. De aandelen zouden binnen korte tijd met 40% winst kunnen worden verkocht. Men had voorts vertrouwen in Rechtspersoon 1 op basis van de brochure en de mededelingen van de verkopers, inhoudende dat Rechtspersoon 1 een gerenommeerd Zwitsers adviesbureau was, over alle benodigde licenties beschikte en onder directe controle van de BaFin stond. Al deze gegevens waren in feite onjuist.

Beleggingsdiensten zonder vergunning

Het staat vast dat Rechtspersoon 1 geen vergunning van de AFM had om in Nederland beleggingsdiensten te verlenen of beleggingsactiviteiten te verrichten. Ook beschikte Rechtspersoon 1 niet over een vergunning van de BaFin en stond zij niet onder controle van die dienst.

Criminele organisatie

De rechtbank heeft met juistheid overwogen dat Rechtspersoon 1 moet worden aangemerkt als criminele organisatie, die ten doel had het plegen van oplichting en valsheid in geschrift.

Standpunt advocaat-generaal

De advocaat-generaal leidt de opzet van de verdachte op het plegen van oplichting af uit de volgende omstandigheden:

a. de verdachte werkte onder een valse naam

b. de verdachte wist dat hij uit Belgrado werkte en dat Rechtspersoon 1 voordeed in Zwitserland te zijn gevestigd

c. de verdachte kreeg in Nederland een Maserati leaseauto ter beschikking om klanten te bezoeken

d. de getuige heeft gezien dat de verdachte "een enorme stapel geld" kreeg.

Het hof kan de onder 1. in de tenlastelegging vermelde oplichting dan ook bewezen verklaren.

De door de verdachte verrichte handelingen vallen onder het aanbieden van beleggingsdiensten, zodat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan het onder 2. ten laste gelegde feit.

Tenslotte heeft de verdachte, zij het korte tijd, deel uitgemaakt van de criminele organisatie, die een aantal boilerrooms bevat. Ook dit feit acht de advocaat-generaal dus bewezen.

Standpunt van de verdachte

De verdachte heeft zich tijdens zijn verhoren door de politie op zijn zwijgrecht beroepen. Hij is op geen van de zittingen van de rechtbank verschenen. Hij heeft volstaan met het inleveren van een schriftelijke verklaring. Bij het hof is hij op de zitting, waar zijn zaak inhoudelijk werd behandeld, verschenen.

Hij heeft toen uitgebreid verklaard, waarbij hij zijn eerdere schriftelijke verklaring heeft bevestigd en, aan de hand van vragen, toegelicht. Zijn verklaring komt, kort en zakelijk weergegeven, op het volgende neer.

De verdachte is via medeverdachte 2 voor Rechtspersoon 1 gaan werken. Hij was verslaafd aan harddrugs en kende medeverdachte 2 uit die wereld. Hij probeerde van zijn verslaving af te komen en zag een baan bij Rechtspersoon 1 als mogelijkheid uit de drugsscene te komen. Aan de verdachte was verteld dat Rechtspersoon 1 een bijkantoor in Belgrado had van waaruit de telefonische verkoop plaatsvond, omdat de (loon)kosten daar lager waren dan in Zwitserland. Hij zou een schriftelijk arbeidscontract krijgen van de Zwitserse rechtspersoon, maar dat liet vanwege drukte op het secretariaat nog even op zich wachten. Hij maakte zich zorgen over de Servische arbeidscontroles, en de gevolgen daarvan indien zou blijken dat hij zonder arbeidscontract voor Rechtspersoon 1 werkte. Hij heeft zich toen laten overhalen om te gaan bellen onder de naam van naam 3, een naar hem was verteld andere werknemer van Rechtspersoon 1 die in de Ziektewet zat. De verdachte had geen reden te twijfelen aan de juistheid van wat hem was verteld. Bovendien werd dit bevestigd door de tevredenheid van de bestaande klanten die hij belde over de obligaties SI waarin zij via Rechtspersoon 1 hadden geïnvesteerd.

De informatie die de verdachte aan potentiële beleggers in Eccor Solar heeft verstrekt was geheel gebaseerd op wat hij van zijn werkgever had vernomen. In de week dat hij aandelen Eccor Solar verkocht is de koers van het aandeel gestegen; hij had het gevoel dat hij een goed product verkocht.

De verdachte is medegedeeld dat Rechtspersoon 1 beschikte over de benodigde vergunningen en onder toezicht stond van de BaFin. In dit verband zijn hem ook stukken getoond. Er was voor hem geen reden deze mededeling te verifiëren.

Nu de verdachte geen weet had van criminele activiteiten heeft hij geen deel uitgemaakt van een criminele organisatie, althans heeft hij geen weet gehad van het criminele karakter.

De raadsvrouw heeft algehele vrijspraak bepleit.

Vrijspraak

Voor de door de advocaat-generaal onder a. (valse naam) en b. (bellen uit Belgrado) genoemde omstandigheden heeft de verdachte een plausibele verklaring gegeven, waarvan de onjuistheid niet is gebleken. Verdachte is maar heel kort in dienst van Rechtspersoon 1 geweest, wat een (zij het niet juiste) reden kan zijn geweest om onder de naam van een ander te werken. Het is verder niet ongebruikelijk dat werkzaamheden worden verplaatst naar lagelonenlanden om loonkosten te besparen. Dat de klant daar niets van merkt en een helpdesk in Zwitserland denkt te bellen, of vice versa, hoort daarbij. Dat de werkgever hem een Maserati leaseauto ter beschikking stelde wekt verwondering, maar is onvoldoende om te concluderen dat de verdachte wist dat hij zich met strafbare feiten inliet en welke.

De verdachte heeft ter terechtzitting ontkend dat hij meer beloning heeft ontvangen dan één keer € 3.000 en één keer € 5.000. Hij vond dat niet gek, gelet op de provisieafspraken die hij met Rechtspersoon 1 had gemaakt. De enige getuige (getuige) die over "een enorme stapel geld" heeft verklaard, heeft ook verklaard dat zij niet weet om hoeveel geld het ging. Al met al is dit onvoldoende om te komen tot een veroordeling ter zake van oplichting. Daarvoor ontbreekt voldoende wettig en overtuigend bewijs.

Dit brengt mee dat de verdachte moet worden vrijgesproken van de onder 1. ten laste gelegde oplichting.

De verdachte heeft verklaard dat hij er op gezag van zijn werkgever van uitging dat deze over de benodigde vergunningen beschikte. Er was voor hem geen reden hieraan te twijfelen. Onder die omstandigheden is ook niet bewezen dat de verdachte wist dat hij namens Rechtspersoon 1 beleggingsdiensten verleende zonder vergunning als ten laste gelegd onder 2. en moet hij hiervan worden vrijgesproken.

Nu niet is komen vast te staan dat de verdachte wist dat Rechtspersoon 1 zich bezighield met strafbare feiten is ook niet bewezen dat hij deel heeft genomen aan de onder 3. ten laste gelegde criminele organisatie en zal hij ook hiervan worden vrijgesproken.

Benadeelde partijen

Nu de verdachte zal worden vrijgesproken van het onder 1, 2 en 3 ten laste gelegde kunnen de benadeelde partijen niet in hun respectievelijke vorderingen worden ontvangen.

Lees hier de volledige uitspraak.