College voor de Rechten van de Mens 25 juli 2024, 2024-62

Een vrouw heeft een bankrekening bij ING. Haar echtgenoot heeft een niet-Nederlands klinkende achternaam. Vanaf 2021 blokkeert ING verschillende transacties van de vrouw. Bij elke blokkering krijgt de vrouw het verzoek van ING om de volledige naam, adresgegevens en geboortedatum van haar echtgenoot op te geven, wiens naam in de omschrijvingen bij de transacties stond. De vrouw dient een klacht in over deze transactiescreening. Zij krijgt op deze klacht geen inhoudelijke reactie.

Volgens de vrouw discrimineert ING op grond van ras, omdat de achternaam van haar echtgenoot in de omschrijving bij de transactie de enige reden is voor de blokkeringen en controle. ING is het daar niet mee eens. Zij moet nationale, Europese en internationale sanctiemaatregelen uitvoeren. Dat kan niet op een andere manier dan met de huidige screeningsmethode.

Beoordeling

Heeft de vrouw belang bij een oordeel?

Het is voor de ING als bedrijf bij het aanbieden van een dienst verboden om te discrimineren op grond van ras. De vrouw heeft weliswaar zelf geen niet-Nederlandse naam en afkomst, maar haar echtgenoot wel. De vrouw heeft voldoende aangetoond dat zij persoonlijk nadeel heeft geleden van het handelen van ING, daarom oordeelt het College dat zij een verzoek om een oordeel kan indienen over deze werkwijze.

Maakt ING indirect onderscheid?

Het College constateert dat ING de transacties van de vrouw blokkeerde en controleerde, vanwege een gedeeltelijke overeenkomst van de naam van haar man, met namen op Europese sanctielijsten. Op de sanctielijsten staan voor het overgrote deel personen met niet-Nederlands klinkende namen. Door te screenen op overeenkomsten met namen op de sanctielijst, zullen personen met een niet-Nederlands klinkende naam vaker naar boven komen. Hoewel ING bij haar blokkeringen en controles dus niet direct selecteert op niet-Nederlands klinkende namen, zullen personen met een niet-Nederlands klinkende naam door deze werkwijze vaker geblokkeerd en gecontroleerd worden. Indirect maakt ING daarmee wel onderscheid op grond van niet-Nederlandse afkomst.

Is er een objectieve rechtvaardiging voor het onderscheid?

Het maken van indirect onderscheid is in beginsel verboden, tenzij er sprake is van een objectieve rechtvaardiging. Of sprake is van een objectieve rechtvaardiging, beoordeelt het College als volgt. ING moet aantonen dat haar werkwijze een legitiem doel dient, en dat de werkwijze passend en noodzakelijk is om dat doel te bereiken. Het College oordeelt dat het doel van de werkwijze van ING, de screeningsmethode, legitiem is. ING screent immers de transacties van haar klanten, om te voorkomen dat er geld naar personen of entiteiten op de sanctielijsten gaat.

ING kan niet aantonen dat haar transactiescreening in de situatie van de vrouw passend was om het doel te bereiken. Hoewel de transactiescreening van ING in het algemeen bijdraagt aan het doel, was dat in de situatie van de vrouw niet het geval. ING blokkeerde haar transactie, en vroeg om aanvullende informatie. De vrouw had deze informatie bij de eerste uitvraag van de ING al toegestuurd. ING erkent dat zij ten onrechte meermaals om dezelfde informatie vroeg bij de vrouw. Het College oordeelt dat de transactiescreening van de ING in de situatie van de vrouw niet passend was. Er is geen objectieve rechtvaardiging voor het indirecte onderscheid. ING maakt verboden onderscheid op grond van ras, door de betalingen van de vrouw te blokkeren en controleren.

Was de klachtbehandeling zorgvuldig?

Het College oordeelt dat ING de klacht van de vrouw onzorgvuldig heeft behandeld. Zij kreeg nooit een inhoudelijke reactie op haar klacht, maar alleen een summiere ontvangstbevestiging. Zowel bij de blokkades en controles van de transacties als in de klachtbehandeling daarna, was het voor de vrouw niet mogelijk om een inhoudelijke uitleg of toelichting te krijgen over de reden en achtergrond hiervan. Dit rekent het College ING aan. ING had ten minste een duidelijke en begrijpelijke uitleg moeten geven voor de extra controles, en oog moeten hebben voor het mogelijk discriminerende effect dat van deze controles uitgaat. ING heeft excuses gemaakt en erkend dat de communicatie in het gehele traject rondom de transactiescreening zorgvuldiger moet.