Kamerbrief over motie versterking toezicht naleving sancties na Russische inval Oekraïne

Minister Kaag van Financiën heeft de Tweede Kamer een brief gestuurd met daarin de beoordeling van een motie waarin de regering wordt gevraagd snel met een voorstel te komen om het toezicht te versterken op de naleving van sancties die zijn opgelegd na de Russische inval in Oekraïne. De motie is ingediend door het Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP).

Achtergrond

Het toezicht op sancties raakt verschillende departementen. De minister voor Buitenlandse Zaken is verantwoordelijke voor het algemene sanctiebeleid. De minister van Financiën heeft naast de minister van Buitenlandse Zaken een rol als het sancties op het gebied van financiële markten betreft. De AFM en DNB zijn de toezichthouders voor de handhaving van sancties die gelden voor financiële markten. De Douane houdt toezicht in opdracht van de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking op sectorale sanctiemaatregelen. De minister van Justitie en Veiligheid heeft een beheersverantwoordelijkheid voor het openbaar ministerie.

De afgelopen weken zijn er in korte tijd verschillende pakketten met diverse sancties afgekondigd. Een groot deel van deze sancties, zoals het op sanctielijsten zetten van personen, is direct van toepassing. Het is nu volgens Kaag zaak voor alle partijen om zo snel als mogelijk hun relaties met gesanctioneerde partijen in kaart te brengen en eventuele tegoeden direct te bevriezen.

Handhaving

De AFM en DNB handhaven als toezichthouders op de financiële sector de effectiviteit van de door de financiële instellingen getroffen procedures en maatregelen die zijn gericht op de naleving van de sanctiewetgeving. Kaag gaat in gesprek met deze toezichthouders omdat zij het van groot belang acht dat sancties adequaat worden nageleefd. Zij zal onder meer bespreken of de capaciteit voor hun toezichtstaken in het kader van de Sanctiewet afdoende is.

Het toezicht op sectorale sanctiemaatregelen aangaande de gesanctioneerde goederenstroom wordt uitgevoerd door de Douane in opdracht van de minister voor Buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Hierbij kan gedacht worden aan fysiek toezicht in havens en op vliegvelden, maar ook het doen van administratieve onderzoeken, het geven van voorlichting en het strafrechtelijk optreden bij geconstateerde overtredingen. Deze controle heeft hoge prioriteit. Momenteel wordt geïnventariseerd hoeveel extra capaciteit er voor het toezicht op de nieuwe sanctiemaatregelen benodigd is. Het is immers van groot belang dat het toezicht naar behoren kan worden uitgevoerd, aldus Kaag.

Het OM kan besluiten tot opsporing en vervolging bij overtreding van sanctiemaatregelen. Het beeld is niet dat het OM op dit moment onvoldoende capaciteit heeft voor deze taak. Niettemin zal de minister van Justitie en Veiligheid hierover met het OM in gesprek gaan.

Bevroren tegoeden

Banken en andere financiële instellingen moeten de relaties met gesanctioneerde en bevriezingen melden bij hun toezichthouder (AFM of DNB). Op basis van deze meldingen ontstaat tot dusver onderstaand beeld van de relaties met gesanctioneerde personen en bedrijven en bevriezingen. Hierbij zijn de volgende aandachtspunten relevant:

• Instellingen moeten onverwijld na de vaststelling van een klantrelatie melden bij AFM of DNB. Vervolgens wordt deze informatie aan mijn ministerie doorgegeven. Er kunnen dus nog meer meldingen komen op basis van de meest recente sanctiepakketten.

• Het overzicht bevat informatie over zowel natuurlijke personen als rechtspersonen (bedrijven).

• Het aantal gemelde relaties bevat soms ook verschillende meldingen over één persoon. Dat wil zeggen dat de 132 gemelde relaties niet betekent dat er 132 verschillende cliënten zijn, het kan ook een cliënt zijn met meerdere rechtspersonen.

• Niet elke relatie heeft daadwerkelijk tegoeden uitstaan bij financiële instellingen die bevroren kunnen worden. Een relatiemelding kan ook betekenen dat de cliënt in de systemen van de instelling staat omdat in het verleden zaken met die cliënt zijn is gedaan. Het overgrote gedeelte van de meldingen is een relatie zonder tegoeden.

• De meeste meldingen zijn binnengekomen van trustkantoren. Hierbij zijn geen tegoeden bevroren. Dit komt omdat bij trustkantoren doorgaans niet direct tegoeden worden aangehouden.