NVWA zet toezicht op additieven in vleesbereidingen en -producten voort

Vleesverwerkende bedrijven moeten waar nodig de receptuur en de etiketten van de vleesbereidingen die zij verkopen aanpassen zodat zij voldoen aan de Europese regels voor het gebruik van additieven (E-nummers) in vleesbereidingen en vleesproducten. Dat is het gevolg van een uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) waaruit blijkt dat de NVWA de Europese definities van vleesbereidingen en vleesproducten juist heeft geïnterpreteerd. De NVWA heeft met de branchevereniging VNV afgesproken dat hun leden tot 1 oktober 2021 de tijd hebben om de receptuur van hun vleesbereidingen aan te passen aan de wettelijke eisen, voor zover deze nog niet aan de eisen voldeden. Na 1 oktober zal de NVWA het toezicht op additieven in vleesbereidingen weer voortzetten en handhavend optreden bij overtredingen.

Regelgeving en definities

De definities van vleesbereidingen en vleesproducten zijn te vinden in Verordening 853/2004. Een vleesbereiding is vlees, eventueel in kleine stukken gehakt, waaraan kruiden, additieven en/of andere levensmiddelen worden toegevoegd, of vlees dat een verwerking heeft ondergaan maar waarbij de kenmerken van vers vlees nog niet zijn verdwenen. Vleesproducten hebben een verwerking ondergaan (bijvoorbeeld verhitten of fermenteren), waardoor de kenmerken van vers vlees op het snijvlak zijn verdwenen. Het onderscheid tussen vleesbereidingen en vleesproducten is van belang omdat aan vleesbereidingen minder additieven mogen worden toegevoegd dan aan vleesproducten. Nitriet wordt bijvoorbeeld aan een aantal vleesbereidingen toegevoegd voor conservering en kleurbehoud, en fosfaat wordt bijvoorbeeld toegevoegd als waterbinder, terwijl beide additieven niet zijn toegestaan in vleesbereidingen. Vleesbereidingen waarbij dit het geval is, moeten nu worden aangepast zodat ze aan de wettelijke eisen voldoen.

Juridische procedure

De voormalige Food and Veterinary Office (FVO, inmiddels HFAA) van de Europese Commissie heeft eind 2015 geconstateerd dat er niet-toegestane additieven (bijvoorbeeld nitriet) werden gebruikt in vleesbereidingen. Ook daarom is de NVWA in 2016 begonnen met controles op additievengebruik bij vleesverwerkende bedrijven. Van begin af aan was er veel discussie, omdat de vleesverwerkende sector bepaalde producten als vleesproducten zag, terwijl de NVWA deze als vleesbereidingen beschouwde. Een groep bedrijven stapte daarom naar de rechter. In een zitting bij de Civiele rechtbank werd besloten dat de NVWA boetes zou opleggen en dat de bedrijven daar tegen in bezwaar zouden gaan bij de bestuursrechter. De NVWA zou hangende de definitieve uitspraak niet handhaven.

Het CBb heeft op 23 februari 2021 uitspraak in deze zaak gedaan. Met deze uitspraak is er - na een juridisch traject van 5 jaar - nu duidelijkheid. Uit de uitspraak blijkt dat de NVWA de Europese definities juist interpreteert. Een eerdere uitspraak van de Rechtbank Rotterdam waarmee boetebesluiten van de NVWA werden vernietigd, is met de uitspraak van het CBb deels ongedaan gemaakt. Bij 2 van de 6 boetebesluiten blijft de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam echter in stand, omdat het CBb heeft geoordeeld dat de NVWA niet voldoende heeft onderbouwd waarom er sprake zou zijn van een vleesbereiding.

Toezicht NVWA

De NVWA heeft met de branchevereniging VNV afgesproken dat hun leden tot 1 oktober 2021 de tijd hebben om de receptuur van hun vleesbereidingen aan te passen aan de wettelijke eisen, voor zover deze nog niet aan de eisen voldeden. Dit betekent dat in vleesbereidingen alleen de additieven mogen worden toegevoegd die genoemd staan in Verordening 1333/2008 (geconsolideerde versie) bij de categorie 08.2, ‘Vleesbereidingen als omschreven in Verordening (EG) nr. 853/2004’. Dezelfde overgangsperiode geldt ook voor bedrijven die niet lid zijn van VNV. Na 1 oktober zal de NVWA het toezicht op additieven in vleesbereidingen weer voortzetten en handhavend optreden bij overtredingen.

NVWA adviseert de bedrijven die de niet-toegestane additieven willen vervangen door andere toevoegingen, tevoren na te gaan of deze toevoegingen wél zijn toegestaan. Toevoegingen die voor een technologische functie aan een levensmiddel worden toegevoegd, en die op zichzelf gewoonlijk niet als voedsel worden geconsumeerd, worden gezien als additieven. Additieven mogen alleen aan levensmiddelen toegevoegd worden wanneer deze zijn goedgekeurd. Toevoegingen die als additieven worden gezien, maar niet als additief zijn goedgekeurd, mogen dus niet aan levensmiddelen worden toegevoegd. De NVWA adviseert daarnaast om, wanneer de receptuur wordt aangepast, ook na te gaan of de houdbaarheidstermijn of houdbaarheidsstudie aanpassing behoeft. Ook hier zal de NVWA op controleren.

Uitspraken

De uitspraken zijn (geanonimiseerd) te vinden op de website van de NVWA. Hier staat ook een uitleg van de passages uit beide uitspraken die niet specifiek gaan over de boetebesluiten maar over het toezicht door de NVWA. Bedrijven kunnen op de website van de NVWA ook meer informatie vinden over de werkwijze van de NVWA bij de bepaling of sprake is van een vleesbereiding of vleesproduct, over de interpretatie van het begrip ‘verwerking’ en over ingrediënten die als vervanging van additieven worden toegevoegd ('clean label ingrediënten').

Bron: NVWA