De bestrijding van financiële criminaliteit en terrorismefinanciering is een prioriteit binnen de Europese Unie. Om deze dreigingen effectief aan te pakken, benadrukt de EFIPPP Practical Guide de noodzaak van operationele samenwerking tussen opsporingsinstanties en financiële instellingen. Dit document, opgesteld door de Europol Financial Intelligence Public Private Partnership (EFIPPP), biedt richtlijnen voor het opzetten van publiek-private samenwerkingsverbanden (PPP’s) en schetst de juridische randvoorwaarden voor informatie-uitwisseling.

Waarom publiek-private samenwerking?

Financiële instellingen spelen een sleutelrol bij het signaleren van verdachte transacties en het naleven van anti-witwaswetgeving (AML) en de bestrijding van terrorismefinanciering (CFT). Echter, zonder nauwe samenwerking met opsporingsinstanties blijft de effectiviteit van hun meldingen beperkt. De EFIPPP Practical Guide laat zien hoe strategische en operationele informatie-uitwisseling tussen publieke en private partijen leidt tot betere opsporingsresultaten en efficiëntere preventie van financiële criminaliteit.

De gids benadrukt onder meer:
✔️ De juridische grondslag voor informatie-uitwisseling, met inachtneming van privacyregels zoals de GDPR en nationale wetgeving.
✔️ De voordelen van operationele samenwerking, zoals snellere identificatie van criminele netwerken en gerichtere verdachtmelding.
✔️ Praktische samenwerkingsmodellen uit Europese landen, waaronder Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Ierland.

Juridische uitdagingen en randvoorwaarden

Hoewel publiek-private samenwerking veel voordelen biedt, brengt het ook juridische vraagstukken met zich mee:

🔹 Privacy & gegevensbescherming – Hoe kunnen financiële instellingen verdachte activiteiten melden zonder de privacyrechten van klanten te schenden? De GDPR stelt strikte eisen aan de verwerking van persoonsgegevens.

🔹 Proportionaliteit & noodzakelijkheid – Informatie-uitwisseling moet gericht en proportioneel zijn. Opsporingsdiensten mogen niet willekeurig toegang krijgen tot klantgegevens van banken.

🔹 Nationale wetgeving & EU-kaders – De EFIPPP-gids verwijst naar de nieuwe EU-AML/CFT-wetgeving (Regulering (EU) 2024/1624), die vanaf 2027 juridische kaders biedt voor cross-border partnerships.

Hoe wordt dit in de praktijk toegepast?

Verschillende landen hebben al operationele samenwerkingsverbanden opgezet tussen financiële instellingen en opsporingsdiensten. Voorbeelden hiervan zijn:

🔸 Nederland – The Netherlands Fintell Alliance (FA-NL): Samenwerking tussen FIU-Nederland, banken en opsporingsdiensten om witwassen en terrorismefinanciering op te sporen.

🔸 Verenigd Koninkrijk – Joint Money Laundering Intelligence Taskforce (JMLIT+): Leidde direct tot de identificatie van meer dan 9.000 onbekende verdachte bankrekeningen en de inbeslagname van £177 miljoen.

🔸 Ierland – Operation Asterisk: Gericht op frauduleuze COVID-19 steunbetalingen, resulterend in bijna 6.000 verdachte transactiemeldingen.

De toekomst van publiek-private samenwerking

Met de invoering van de nieuwe EU-AML-regelgeving in 2027 krijgen deze samenwerkingsverbanden een sterkere juridische basis. Dit opent de deur voor meer gestandaardiseerde en grensoverschrijdende samenwerkingen binnen Europa.

Voor juristen en compliance-specialisten binnen de financiële sector betekent dit dat ze nauwgezet de nieuwe regels moeten volgen en interne processen moeten aanpassen om effectief deel te nemen aan deze publiek-private samenwerkingen.