Rechtbank Amsterdam 9 juli 2020, ECLI:NL:RBAMS:2020:3344

Op 9 en 27 november 2016 heeft Bureau Integriteit van de Gemeente Amsterdam (BI) twee anonieme meldingen van een vermoeden van integriteitschending ontvangen over een ambtenaar van de gemeente, medeverdachte. Zij was op dat moment werkzaam was als programmamanager Radicalisering bij de Directie Openbare Orde en Veiligheid. Naar aanleiding van de anonieme meldingen is BI een onderzoek gestart wat heeft geleid tot een rapport van voorlopige bevindingen d.d. 11 april 2017 (onderzoek Hyacinth). Uit het rapport van BI kwam naar voren dat Protrax International – een eenmanszaak van verdachte – 18 facturen bij de gemeente Amsterdam heeft ingediend voor een totaalbedrag van € 141.200,- (ex. BTW), terwijl BI geen berichten of documenten heeft aangetroffen waaruit blijkt dat Protrax International daadwerkelijk diensten heeft geleverd aan de gemeente Amsterdam. Naar aanleiding van de ontvangst van dit rapport is op 12 april 2017 een strafrechtelijk onderzoek (13Eastham) gestart. Het strafrechtelijk onderzoek raakte vervolgens in een stroomversnelling toen verdachte – via een van zijn andere eenmanszaken te weten, ‘The Visionair’ – een nieuwe factuur (d.d. 22 mei 2017) heeft ingediend bij de Gemeente Amsterdam. Dit heeft geleid tot het inzetten van bijzondere opsporingsbevoegdheden (BOB) medio juni 2017. De medeverdachte werd ondertussen op 13 juli 2017 geschorst door de gemeente Amsterdam en op 31 juli 2017 kreeg zij de disciplinaire maatregel van strafontslag opgelegd. Op 27 augustus 2017 heeft de gemeente Amsterdam aangifte gedaan van oplichting tegen verdachte en medeverdachte.

De Grijze Campagne

In het begin van het onderzoek was het nog onbekend voor welke werkzaamheden de facturen van Protrax International waren opgemaakt. Rond juli/augustus 2017 werd uit getuigenverhoren duidelijk dat de facturen betrekking hadden op een vertrouwelijke/geheime campagne van de gemeente genaamd de “Grijze Campagne”.

Volgens de heer naam externe adviseur, een externe adviseur op het gebied van radicalisering van toenmalig burgemeester naam burgemeester, is deze Grijze Campagne ontworpen om moslim-jongeren ervan te weerhouden hun woede om te zetten in jihadisme. Het was absoluut essentieel dat de boodschap eruit zag en klonk als volkomen authentiek. Het doel van de Grijze Campagne was om door middel van het maken van een serie filmpjes het persoonlijke verhaal van een jongen te tonen in de vorm van een soort videodagboek. Door het maken van verschillende filmpjes waarbij de gemoedstoestand van deze jongen verandert ten goede zou mogelijk de doelgroep (jonge islamitische man) niet radicaliseren.

Verdachte is door de medeverdachte en haar collega naam collega voorgesteld als degene die de filmpjes voor de Grijze Campagne zou maken. Verder is gebleken dat verdachte – via een andere eenmanszaak ‘verdachte Consultancy’ – in opdracht van een extern bureau genaamd ‘ naam extern bureau ’, in dezelfde periode als de Grijze Campagne ook werkte aan de ontwikkeling van een online applicatie (hierna: app) voor de gemeente Amsterdam.

De online app

Door de Gemeente Amsterdam is een online aanpak geformuleerd als onderdeel van het beleid inzake Radicalisering en Polarisatie. Als onderdeel van deze online aanpak is een mobiele app ontwikkeld. Professionals die werkzaam zijn in het werkveld van radicalisering moeten in de toekomst deze app (al dan niet op hun mobiele telefoon) gebruiken. In deze app zouden nieuwsberichten, bijeenkomsten en activiteiten worden getoond. Tevens zou de app gebruikt kunnen worden als digitaal portaal voor het Meld- en Adviespunt radicalisering en polarisatie.

Verdenking op de dagvaarding

De verdenking tegen verdachte is dat hij drie facturen van Protrax International (d.d. 4 september 2016, 2 december 2016 en 23 december 2016) valselijk heeft opgemaakt en ingediend bij de gemeente Amsterdam. Deze facturen zouden vals zijn, omdat hij de daarop vermelde gedeclareerde uren/werkzaamheden niet dan wel niet volledig heeft besteed aan de Grijze Campagne.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman heeft bepleit dat verdachte moet worden vrijgesproken, omdat van geen van de facturen de (opzet op de) valsheid kan worden bewezen. De officier van justitie kan namelijk niet bewijzen dat verdachte nooit werkzaamheden (voor de Grijze Campagne) heeft verricht gedurende de tenlastegelegde periode. Daarbij geldt dat de rechtbank geen oordeel hoeft te vellen over het aantal uren dat al dan niet gewerkt is, omdat geen van de facturen een urenspecificatie bevat. De uitleg van de officier van justitie dat de facturen 180 uur vertegenwoordigden is een uitleg die buiten de facturen om wordt gemaakt. Bovendien moesten de facturen bewust vaag worden opgesteld, omdat er geen herleidbare verwijzingen naar de Grijze Campagne in mochten staan.

Het oordeel van de rechtbank

De kern van het verwijt is dat de facturen vals zouden zijn, omdat verdachte niet de uren heeft gewerkt die hij heeft gefactureerd.

Hoeveel uren heeft verdachte gefactureerd?

Op de facturen zelf staan geen (aantal) uren omschreven, maar slechts een bedrag en een zeer algemene omschrijving van de werkzaamheden.

De rechtbank gaat er van uit dat de factuur van 4 september 2016 gaat over werkzaamheden van de maand augustus 2016. De factuur van 2 december 2016 gaat over werkzaamheden van de maand november 2016 (op deze factuur staat ook het woord “november” vermeld). De factuur van 23 december 2016 gaat over werkzaamheden van de maand december 2016.

De drie facturen zijn verstuurd door Protrax International en er wordt bij alle drie de facturen een bedrag van € 18.000,- exclusief BTW gefactureerd. Ten aanzien van de derde factuur d.d. 23 december 2016 is nog een bijlage gevoegd die ziet op werkzaamheden van de mobiele app.

De rechtbank stelt vast dat de gemeente Amsterdam met verdachte (lees: Protrax International) een uurtarief van € 100,- heeft afgesproken voor de werkzaamheden aan de Grijze Campagne. Uitgaande van het gefactureerde bedrag van € 18.000,- zou verdachte dus 180 uur per maand besteed moeten hebben aan de Grijze Campagne.

De vraag ligt dus voor of vastgesteld kan worden dat verdachte teveel heeft gedeclareerd. De officier van justitie moet het bewijs aandragen dat verdachte in de maanden augustus, november en december 2016 minder dan 180 uur per maand aan de Grijze Campagne heeft gewerkt.

De rechtbank beoordeelt dit per factuur.

Factuur van 4 september 2016

Met de officier van justitie en de raadsman is de rechtbank van oordeel dat op basis van het dossier niet kan worden vastgesteld dat verdachte in augustus 2016 geen of onvoldoende werkzaamheden voor de Grijze Campagne heeft verricht. Dit betekent dat de factuur van 4 september 2016 niet vals is en dat verdachte hiervan wordt vrijgesproken.

Factuur van 2 december 2016

De politie heeft in het dossier een analyse gemaakt waarin staat vermeld op welke momenten verdachte aan de online app heeft gewerkt. Dit zijn niet zoveel uren dat er redelijkerwijs geen 180 uur voor de Grijze Campagne kan zijn overgebleven. Uit die analyse kan dus niet de conclusie worden getrokken dat verdachte zoveel tijd heeft besteed aan de online app, dat hij niet 180 uur aan de Grijze Campagne kan hebben besteed. Dit betekent dat er geen bewijs is dat de factuur van 2 december 2016 vals is en dat verdachte hiervan wordt vrijgesproken.

Factuur van 23 december 2016

Ook voor de factuur van 23 december 2016 geldt dat de officier van justitie onvoldoende bewijs heeft aangedragen dat verdachte geen 180 uur aan de Grijze Campagne heeft besteed. Dat in december 2016 geen communicatie in de WhatsAppgroep “Chatgroep X” (een WhatsAppgroep die is opgericht met betrekking tot de Grijze Campagne) is aangetroffen, is onvoldoende om te zeggen dat verdachte in het geheel niet aan de Grijze Campagne heeft gewerkt. Te meer omdat de Grijze Campagne een vertrouwelijke campagne was. Ook voor de stelling dat verdachte bewust zijn werkzaamheden voor de online app wilde declareren via Protrax International is onvoldoende bewijs aangedragen. Zowel verdachte als de medeverdachte hebben verklaard dat de bijlage over werkzaamheden voor de app, per vergissing is meegestuurd bij de factuur van 23 december 2016. Dit betekent dat er geen bewijs is dat de factuur van 23 december 2016 vals is en dat verdachte hiervan wordt vrijgesproken.

Kortom, de rechtbank acht het ten laste gelegde niet bewezen. Verdachte wordt dus vrijgesproken.

Lees hier de volledige uitspraak.