Rechtbank Amsterdam 24 augustus 2020, ECLI:NL:RBAMS:2020:4139

Het onderzoek 13Onhaye richt zich op de rechtspersoon UP Oost. UP Oost is franchisenemer van de franchisegever Used Products B.V. en nam op grote schaal tweedehandse goederen in. Mensen die iets wilden verkopen, konden hun goed in de winkel van UP Oost aanbieden. De werknemer achter de balie bepaalde of het goed al dan niet werd ingekocht. Vervolgens bepaalde diegene een prijs voor het goed. Als men een waardevol goed had, maar krap bij kas zat, kon het goed bij UP Oost ook worden verpand. Na enige weken kon het goed dan voor hetzelfde bedrag vermeerderd met rente weer worden opgehaald.

Opkopers zijn gehouden een register van ingekochte goederen bij te houden. Tegenwoordig wordt daarvoor het DOR gebruikt. UP Oost maakte voor het registreren van goederen gebruik van het UPFK-systeem. Dit systeem werd aangeboden vanuit de franchisegever. Het systeem is rechtstreeks verbonden met het DOR. Het UPFK is ook verbonden met www.stopheling.nl (hierna: stopheling). In stopheling worden aangiftes geregistreerd van diefstal en heling van goederen. Als een goed is opgenomen in stopheling en dit goed wordt in het UPFK-systeem geregistreerd, verschijnt er op het scherm van degene die de registratie doet een melding.

In het UPFK wordt ook gebruik gemaakt van een blacklist. Dit is een zwarte lijst met daarop personen van wie in beginsel niet mag worden ingekocht. Als de naam en het identiteitsdocument van iemand die op de blacklist staat wordt ingevoerd, verschijnt er een melding. De personen op de blacklist kunnen door de medewerkers van de verschillende filialen van Used Products daarop worden opgenomen.

De aanleiding voor het onderzoek 13Onhaye was de aangifte van het bedrijf Kraton Chemical B.V. (hierna: Kraton) in september 2018. Bij dit bedrijf waren Dell laptops verdwenen. Via het DOR kreeg de politie in Amsterdam Oost de melding dat er van diefstal afkomstige goederen waren ingenomen bij UP Oost. De politie is vervolgens naar UP Oost gegaan. Ter plaatse sprak de politie met X, de bedrijfsleider. X wees naar de laptops, die daarop direct in beslag zijn genomen. De verbalisanten constateerden dat de serienummers van de aangetroffen laptops overeenkwamen met de serienummers die genoemd waren in de aangifte van Kraton. De vraag was vervolgens: Hoe zijn die laptops daar terechtgekomen? Volgens het DOR waren de goederen ingeleverd door een persoon genaamd persoon 2, maar uit de camerabeelden van UP Oost bleek dat de producten door een medewerker van UP Oost naar binnen zijn gebracht. Dit riep vragen op bij de politie. Vervolgens is er onder andere onderzoek gedaan naar persoon 2, die een veelvuldige verkoper bleek te zijn voor UP Oost. Ook is er onderzoek gedaan naar andere veelvuldige verkopers. Hieruit bleek dat naast persoon 2, ook persoon 3, persoon 4, persoon 5 en persoon 6 veelvuldig goederen aanleverden bij UP Oost. Uit onderzoek bleek dat de eerste vier personen beperkte inkomsten en financiële middelen tot hun beschikking hadden. Daarnaast bleken zij ook antecedenten voor vermogensdelicten te hebben.

Op 20 juni 2019 volgde er een waarschuwingsgesprek, waarin UP Oost werd opgedragen om geen goederen meer in te kopen van persoon 2, persoon 3, persoon 5 en persoon 4. De politie vermoedde namelijk dat deze personen zich bezig hielden met heling. persoon 1, eigenaar van UP Oost, heeft toen tegen de verbalisant verklaard dat hij de hiervoor genoemde vier personen op de ‘lijst’ zou plaatsen.

De politie kreeg na het waarschuwingsgesprek nog een aantal DOR-meldingen binnen dat er goederen waren ingeleverd bij UP Oost die van diefstal afkomstig zijn. Vervolgens is op 21 november 2019 het pand van UP Oost doorzocht. Op hetzelfde moment werden persoon 1 en X aangehouden en verhoord. Op die dag werden ook de medewerkers van UP Oost aangehouden als verdachte of gehoord als getuige.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

De officier van justitie heeft zich op het standpunt gesteld dat bewezen kan worden dat UP Oost zich schuldig heeft gemaakt aan gewoonte- en schuldheling en dat verdachte aan dat strafbaar handelen van UP Oost feitelijke leiding heeft gegeven. De verdachte heeft dan ook het onder 1 tenlastegelegde begaan. Ook kan volgens de officier van justitie bewezen worden dat verdachte het onder 2 tenlastegelegde heeft begaan. Zij heeft daartoe het volgende aangevoerd.

Strafbaarheid van de rechtspersoon

Ten aanzien van de onder 1 tenlastegelegde heling begaan door UP Oost.

Van misdrijf afkomstige goederen en het voorhanden hebben daarvan

Alle in de tenlastelegging genoemde goederen zijn van misdrijf afkomstig, met uitzondering van het goed onder nummer 27. Dit blijkt – kort gezegd – uit de aangiften of de vonnissen in het dossier. Van alle goederen staat verder vast dat UP Oost deze goederen voorhanden heeft gehad.

Opzetheling

Ten aanzien van de goederen onder nummers 7, 9, 10, 11, 13 en 30 tot en met 37 is sprake van opzetheling.

Bij het goed onder nummer 9 (Apple Pencil) is sprake van vol opzet. Dit goed is op 11 januari 2019 door UP Oost ingekocht en de stelling van de officier van justitie is dat op dat moment de Apple Pencil al in stopheling stond. De officier van justitie verwijst naar de datum waarop aangifte is gedaan, 10 januari 2019, en naar het proces-verbaal over de verwerkingstijd van stopheling. De vertegenwoordiger van UP Oost, medeverdachte persoon 1, heeft ter zitting verder verklaard dat bij elk goed de knop ‘controleren’ werd ingedrukt in het UPFK en dat deze knop is gekoppeld aan stopheling. Als er een melding binnenkwam, stopte alles in het systeem volgens medeverdachte persoon 1. Volgens de officier van justitie moest UP Oost, gelet op het voorgaande, weten dat er een goed werd ingenomen dat van diefstal afkomstig was.

Bij de goederen onder nummers 7, 10, 11, 13 en 30 tot en met 37 heeft UP Oost bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat het een gestolen goed betrof.

De goederen onder nummers 10, 13, 32 en 34 zijn ingenomen van personen terwijl UP Oost wist dat dit ‘boeven’ waren. Die wetenschap kon bestaan uit informatie op de blacklist of de waarschuwing die de politie hen heeft gegeven. Als je weet dat degene die een goed komt verkopen een crimineel is, is de kans groot dat het een gestolen goed betreft. Door het goed desondanks aan te nemen, aanvaard je bewust de aanmerkelijke kans een gestolen goed te verwerven.

De goederen onder nummers 11, 30, 31, 33, 35, 36 en 37 zijn ingenomen van personen die zeer veel goederen inleverden, terwijl niet werd gecontroleerd of deze personen daadwerkelijk handelaren waren en ingeschreven stonden in de Kamer van Koophandel. Volgens de officier van justitie hadden deze personen vaak goederen van hetzelfde type voorhanden, zoals lego, gereedschap, laptops en telefoons. Als iemand aan de lopende band dergelijke goederen inlevert en er door de medewerker vervolgens niet wordt gecontroleerd of deze persoon ook een bedrijf heeft in de verkoop van deze goederen, wordt volgens de officier van justitie bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat het gestolen goederen gaat.

Het goed onder nummer 7 is ingenomen terwijl het een nieuw goed was en UP Oost minder dan helft van de nieuwprijs hoefde te betalen. Volgens de officier van justitie is dit zo opvallend, dat de kans groot is dat dit goed is verkregen door een misdrijf. Door het goed aan te nemen, aanvaard je bewust de aanmerkelijke kans een gestolen goed te verwerven.

Gewoonteheling

Ten aanzien van de hiervoor genoemde goederen onder het kopje ‘opzetheling’ is sprake van gewoonteheling voor de gehele tenlastegelegde periode, omdat er grote aantallen goederen zijn ingeleverd.

Schuldheling

Ten aanzien van de goederen onder nummers 4, 6, 15, 16, 18, 22 en 28 had UP Oost redelijkerwijs moeten vermoeden, blijkens de omstandigheden, dat deze goederen van misdrijf afkomstig waren. Het gaat met name om goederen die voor een relatief lage prijs werden aangeboden of die werden aangeboden door een aanbieder waarbij je op grond van de uiterlijke verschijning twijfels kon hebben.

Geen heling

Ten aanzien van de overige in de tenlastelegging genoemde goederen bestaat twijfel. Deze goederen kunnen wat de officier van justitie betreft uit de tenlastelegging worden gestreept. Dit zijn goederen die weliswaar van misdrijf afkomstig zijn, maar waarbij de officier van justitie niet kan vaststellen dat er een ‘belletje had moeten gaan rinkelen’ bij de medewerkers van UP Oost.

Rechtspersoon

Alle bewezen gedragingen kunnen aan UP Oost worden toegerekend. De goederen die op de tenlastelegging zijn genoemd zijn ingenomen door medewerkers van UP Oost en zijn onderdeel van de handel in gebruikte goederen. Voorgaande past bij de normale bedrijfsvoering van UP Oost en is ook dienstig geweest aan UP Oost. Verder blijkt uit het dossier dat UP Oost niet de nodige zorg heeft betracht om heling te voorkomen. Er waren geen nadere instructies of regels binnen UP Oost om heling te voorkomen, anders dan de gegevens in het bestaande registratiesysteem UPFK te noteren, waardoor er een ‘hit’ in stopheling kon komen. Uit onderzoek is echter gebleken dat het enkel invoeren in het UPFK heling niet voorkomt. Dit was ook bij UP Oost bekend. De politie heeft namelijk meermalen goederen opgehaald die van diefstal afkomstig waren en UP Oost was op de hoogte van de bestaande risico’s. Desondanks is aanvullend beleid ter voorkoming van heling uitgebleven. Volgens de officier van justitie is in ieder geval het voorwaardelijk opzet van UP Oost hiermee bewezen. UP Oost moet daar ook verantwoordelijk voor worden gehouden en niet de franchisegever, want de franchisenemer, UP Oost, had duidelijk een eigen verantwoordelijkheid.

Verdachte als feitelijke leidinggever

Ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde feitelijke leidinggeven aan UP Oost.

UP Oost heeft zich schuldig gemaakt aan heling en verdachte en medeverdachte persoon 1 hebben daar beiden zeggenschap over gehad en wetenschap van gehad. Verdachte was al 14 jaar werkzaam bij Used Products en was ongeveer zes jaar bedrijfsleider bij UP Oost. Hij stuurde medewerkers aan en loste problemen op. De zeggenschap bestaat uit het mankerende beleid, de actieve bijdrage van beiden in het innemen van gestolen goederen en het nalaten concrete maatregelen te nemen ter voorkoming van heling. De wetenschap is er omdat verdachte en medeverdachte persoon 1 de onderneming zo hebben georganiseerd dat zij ermee rekening hebben gehouden dat de aan betrokken medewerkers gegeven opdrachten niet kunnen worden uitgevoerd zonder dat dit gepaard gaat met het begaan van strafbare feiten. De manier waarop is gewerkt binnen UP Oost heeft volgens de officier van justitie logischerwijs geleid tot heling. Uit hun eigen ervaring met veroordelingen voor heling kenden verdachte en medeverdachte persoon 1 de risico’s van het vak.

Opkopersregister bijhouden

Ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde niet juist bijhouden van het verplicht gestelde opkopersregister.

Er was voor UP Oost geen beleid ter voorkoming van heling anders dan het invoeren van de aan te kopen goederen in het registratiesysteem UPFK. Daar is echter volgens de officier van justitie niet zorgvuldig mee omgegaan. In het proces-verbaal van bevindingen, pagina F120 en volgende, worden diverse voorbeelden genoemd waarbij goederen niet juist zijn omschreven en serienummers niet of onjuist zijn geregistreerd. Na de doorzoeking van UP Oost zijn er goederen overgebracht naar Used Products Amsterdam Centrum. Ook zij hebben geconstateerd dat zeker de helft van de goederen door UP Oost niet goed was geregistreerd. Volgens de officier van justitie wordt naast het onjuist administreren van de goederen ook slordig omgegaan met het registreren van de verkopers. Er is geconstateerd dat van meerdere verkopers verschillende persoonskaarten in het systeem staan. Uit het registratiesysteem is niet af te leiden of verdachte en medeverdachte persoon 1 daadwerkelijk zelf goederen hebben ingenomen, waarvan heling kan worden bewezen, maar van een aantal goederen is bekend dat zij de inkoop hebben gedaan, omdat ze dat hebben verklaard toen de politie het gestolen goed kwam ophalen. Er was binnen het bedrijf sprake van een samenwerking waarbinnen dit feit is gepleegd.

Tot slot heeft de officier van justitie aangevoerd dat de oudste onjuiste registratie, die op pagina F124 is opgenomen, dateert van 23 november 2018 en verjaring daarom geen rol speelt.

Standpunt van de verdediging

De raadsvrouw heeft betoogd dat ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde bewezen kan worden dat verdachte feitelijke leiding heeft gegeven aan schuldheling begaan door UP Oost. Verdachte moet worden vrijgesproken van het feitelijke leidinggeven aan opzet- en gewoonteheling begaan door UP Oost. Zij heeft verder betoogd dat het onder 2 tenlastegelegde bewezen kan worden. Zij heeft daartoe het volgende aangevoerd.

Strafbaarheid van de rechtspersoon

Ten aanzien van de onder 1 tenlastegelegde heling begaan door UP Oost.

Ten aanzien van de goederen onder nummers 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 34 kon UP Oost op het moment van de inkoop van deze goederen niet weten dat deze van diefstal afkomstig waren en dit ook niet redelijkerwijs vermoeden.

Ten aanzien van het goed onder nummer 9 heeft de raadsvrouw betoogd dat er geen bewijs is dat dit goed op het moment van de inkoop in stopheling stond.

De raadsvrouw heeft verder betoogd dat een aantal ingebrachte goederen van misdrijf afkomstig was en dat UP Oost zich als rechtspersoon schuldig heeft gemaakt aan schuldheling daarvan.

Verdachte als feitelijke leidinggever

Ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde feitelijke leidinggeven aan UP Oost.

UP Oost heeft zich als rechtspersoon schuldig gemaakt aan schuldheling. Uit het dossier blijkt namelijk dat een aantal ingebrachte goederen van misdrijf afkomstig was.

Verdachte was tezamen met medeverdachte persoon 1 feitelijke leidinggevende van UP Oost. Verdachte was echter wel in dienst van medeverdachte persoon 1 en medeverdachte persoon 1 was eindverantwoordelijk voor het beleid in de winkel. Verdachte had de gemaakte fouten niet kunnen voorkomen. Door de werkdruk was er vaak geen tijd om de werkzaamheden goed uit te voeren en proactief personeel en klanten uitvoeriger te controleren.

Opkopersregister bijhouden

Ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde niet juist bijhouden van het verplicht gestelde opkopersregister.

De raadsvrouw heeft betoogd dat er in het dossier voldoende bewijs zit voor dit feit. Er was echter geen sprake van opzet. Door de drukte werden serienummers niet altijd goed genoteerd.

Oordeel van de rechtbank

Opkopersregister bijhouden

Vrijspraak van het onder 2 tenlastegelegde niet juist bijhouden van het verplicht gestelde opkopersregister.

De rechtbank acht niet bewezen dat verdachte het onder 2 tenlastegelegde heeft gepleegd en spreekt verdachte hiervan vrij. De rechtbank overweegt als volgt.

Artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht is een kwaliteitsdelict, nu de materiele norm zich richt tot de beoefenaren van bepaalde beroepen (bepaalde specifiek aangewezen handelaren). Op grond van artikel 437 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht richt de norm van deze bepaling zich ook tot degene die voor de handelaar optreedt. In dit geval kan de rechtspersoon UP Oost als handelaar worden gezien en verdachte als degene die voor de handelaar optreedt.

De rechtbank gaat er, zoals hiervoor ten aanzien van de geldigheid van de dagvaarding is overwogen, vanuit dat aan de verdachte in de tenlastelegging onder 2 wordt verweten dat hij artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht heeft overtreden, met betrekking tot de goederen die in het proces-verbaal op pagina F120 en volgende zijn genoemd.

Met betrekking tot de daar genoemde goederen kan echter niet worden vastgesteld welke individuele medewerkers de betreffende goederen in het register hebben ingevoerd. Er kan dus niet worden vastgesteld dat het verdachte was die ten aanzien van de tenlastegelegde goederen onjuiste gegevens heeft ingevoerd. Dat betekent dat niet bewezen kan worden dat verdachte ten aanzien van de in de tenlastelegging bedoelde goederen gehandeld heeft in strijd met de verplichtingen uit artikel 437 van het Wetboek van Strafrecht.

Strafbaarheid van de rechtspersoon

Bewijsoverwegingen ten aanzien van de onder 1 tenlastegelegde heling begaan door UP Oost.

De vraag die de rechtbank allereerst moet beantwoorden is of UP Oost zich als rechtspersoon schuldig heeft gemaakt aan opzetheling dan wel gewoonteheling en/of schuldheling.

Om die vraag te beantwoorden zal de rechtbank eerst de lijst met goederen in de tenlastelegging doorlopen, zodat onderzocht kan worden of de goederen van misdrijf afkomstig zijn en zo ja, of UP Oost op het moment van verwerven/voorhanden krijgen van deze goederen wist en/of redelijkerwijs moest vermoeden dat het goederen betroffen die van misdrijf afkomstig waren en of dat aan UP Oost kan worden toegerekend.

Van misdrijf afkomstige goederen en het voorhanden hebben daarvan

De rechtbank overweegt ten aanzien van de goederen onder nummers 27, 32, 33 en 34 dat uit het dossier onvoldoende is gebleken dat deze goederen van misdrijf afkomstig zijn. Verdachte wordt dan ook vrijgesproken van het onder gedachtestreepjes 27, 32, 33 en 34 tenlastegelegde.

Opzetheling

De rechtbank overweegt ten aanzien van de goederen onder nummers 10, 13 en 37 dat sprake is van opzetheling.

Goederen onder nummer 37

Ten aanzien van de door persoon 4 ingeleverde goederen zoals beschreven in het vonnis van de rechtbank Amsterdam van 17 augustus 2017 (goederen onder nummer 37) overweegt de rechtbank dat bij vonnis van 17 augustus 2017 persoon 4 is veroordeeld voor de diefstal van navigatiesystemen uit de auto’s van drie personen. Deze feiten zijn gepleegd in de periode 21 januari 2017 tot en met 19 april 2017. Deze goederen zijn telkens binnen zeer korte tijd na de diefstal door persoon 4 bij UP Oost aangeboden. Verder blijkt uit het dossier dat persoon 4 vanaf 1 januari 2017 veelvuldig goederen inleverde bij UP Oost. Het betrof vaak ook hetzelfde type goed, namelijk navigatiesystemen, terwijl het een feit van algemene bekendheid is dat navigatiesystemen veelvuldig gestolen worden. Gelet op voornoemde omstandigheden waaronder UP Oost de navigatiesystemen heeft ingekocht, is de rechtbank van oordeel dat UP Oost daarmee bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zij door misdrijf verkregen goederen verwierf.

Goed onder nummer 10

Ten aanzien van het door persoon 4 ingeleverde TomTom-navigatiesysteem (goed onder nummer 10) overweegt de rechtbank dat uit het dossier blijkt dat dit goed op 19 januari 2019 is ingekocht door UP Oost. Twee dagen later, op 21 januari 2019, is er aangifte gedaan van diefstal van dit goed op 19 januari 2019. De politie kreeg op 21 januari 2019 een DOR-melding binnen van dit goed. De rechtbank begrijpt dat in het proces-verbaal van de DOR-melding, pagina F439, sprake is van een kennelijke verschrijving, nu de volgorde van de eerste en tweede letter afwijkt van het serienummer van de gestolen TomTom zoals opgegeven door aangever. Uit het dossier blijkt verder dat naast de omstandigheid dat persoon 4 vanaf 1 januari 2017 veelvuldig goederen inleverde bij UP Oost, met name navigatiesystemen, terwijl het een feit van algemene bekendheid is dat navigatiesystemen veelvuldig gestolen worden, persoon 4 destijds, sinds 12 september 2018, ook in het UPFK op de blacklist geregistreerd stond als ‘Boef, niets meer aannemen’. Gelet op voornoemde omstandigheden waaronder UP Oost het navigatiesysteem heeft ingekocht, is de rechtbank van oordeel dat UP Oost daarmee bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zij een door misdrijf verkregen goed verwierf.

Goed onder nummer 13

Ten aanzien van de door persoon 7 ingeleverde Bose hoofdtelefoon (goed onder nummer 13) overweegt de rechtbank dat uit het dossier blijkt dat dit goed op 11 februari 2019 is ingekocht door UP Oost en dat op diezelfde dag aangifte is gedaan van diefstal van dit goed. De politie kreeg op 14 maart 2019 een DOR-melding binnen van dit goed. Uit het dossier blijkt verder dat dat de hoofdtelefoon door persoon 7 aan UP Oost werd aangeboden, terwijl persoon 7 op 10 januari 2019 een laptop heeft ingeleverd bij UP Oost die vervolgens door de politie in beslag is genomen na een DOR melding op 16 januari 2019, omdat deze van diefstal afkomstig was. Gelet op voornoemde omstandigheden waaronder UP Oost de hoofdtelefoon heeft ingekocht, is de rechtbank van oordeel dat UP Oost daarmee bewust de aanmerkelijke kans heeft aanvaard dat zij een door misdrijf verkregen goed verwierf.

Gewoonteheling

De rechtbank is van oordeel dat niet bewezen is dat er van heling een gewoonte is gemaakt. Verdachte wordt dan ook vrijgesproken van dit deel van de tenlastelegging. Voor het maken van een gewoonte van opzetheling is immers niet alleen vereist dat UP Oost een aantal malen opzetheling heeft gepleegd, maar ook dat UP Oost een op de gewoonte gerichte opzet had. Naar het oordeel van de rechtbank had UP Oost laatstbedoelde opzet niet. Zij acht daarbij van belang dat UP Oost, weliswaar op tekortschietende wijze, heeft getracht om de inkoop van gestolen goederen te voorkomen. Zo heeft zij een zwarte lijst samengesteld van verkopers van gestolen goederen. Verder weegt de rechtbank mee dat zij niet ten aanzien van alle tenlastegelegde feiten de opzetheling bewezen acht en dat UP Oost goederen die later van misdrijf afkomstig bleken te zijn, aanbood op de website. Dit laatste lijkt niet te passen bij het opzettelijk een gewoonte maken van opzetheling.

Schuldheling

De rechtbank overweegt ten aanzien van de goederen onder nummers 11 en 30 dat sprake is van schuldheling.

Goed onder nummer 11

Ten aanzien van de door persoon 8 ingeleverde fiets van het merk Sparta (goed onder nummer 11) overweegt de rechtbank dat uit het dossier blijkt dat deze op 17 februari 2019 is ingekocht door UP Oost en dat twee dagen later, op 19 februari 2019, aangifte is gedaan van diefstal van dit goed op 15 februari 2019. De politie kreeg op 20 februari 2019 een DOR-melding binnen van dit goed. Uit het dossier blijkt verder dat persoon 8 veelvuldig fietsen inleverde van dure merken als Gazelle, Batavus en Sparta bij UP Oost, terwijl bekend is dat in Amsterdam veelvuldig fietsen worden gestolen. Daarnaast is niet gebleken dat er een aankoopbewijs van deze fiets door persoon 8 is overlegd. Verder is ook niet gebleken dat persoon 8 een geregistreerde handelaar was in fietsen. Gelet op voornoemde omstandigheden waaronder UP Oost de fiets heeft ingekocht, is de rechtbank van oordeel dat UP Oost redelijkerwijs had moeten vermoeden dat de fiets van misdrijf afkomstig was.

Goederen onder nummer 30

Ten aanzien van laptops van het bedrijf Kraton (goederen onder nummer 30) overweegt de rechtbank dat uit het dossier blijkt dat de politie in september 2018 een DOR-melding kreeg dat er goederen in de opslag van UP Oost stonden die van diefstal afkomstig waren. Toen de politie ter plaatse kwam, zagen zij dat de serienummers van vijf gestolen Dell laptops overeenkwamen met de serienummers van de laptops die in de voorraad van UP Oost stonden. Er is op 17 september en 25 oktober 2018 aangifte gedaan van de diefstal van deze goederen door Kraton. Uit het dossier blijkt verder dat de laptops in het UPFK stonden geregistreerd als ingebracht door persoon 2, maar blijkens de camerabeelden zijn deze goederen naar binnengebracht door een medewerker van UP Oost. De medewerker van UP Oost heeft verklaard dat persoon 2 deze dozen aan hem had gegeven. De laptops zaten dus nog in dozen en waren nieuw. Uit het dossier blijkt verder dat persoon 2 vanaf de periode van 1 januari 2018 tot en met 22 september 2018 een grote hoeveelheid goederen inleverde bij UP Oost en niet is gebleken dat hij een geregistreerde handelaar was in laptops. Gelet op voornoemde omstandigheden waaronder UP Oost de laptops heeft ingekocht, is de rechtbank van oordeel dat UP Oost redelijkerwijs had moeten vermoeden dat de laptops van misdrijf afkomstig waren.

Geen heling

Ten aanzien van de goederen onder nummers 4, 6, 7, 15, 18, 22 en 28 overweegt de rechtbank dat uit het dossier niet blijkt dat de goederen splinternieuw waren. De enkele omstandigheid dat deze goederen verder voor een relatief lagere prijs dan de nieuwprijs zijn ingekocht, is onvoldoende om te kunnen vaststellen dat UP Oost op het moment van het verwerven van de goederen wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden dat deze van misdrijf afkomstig waren.

Ten aanzien van de goederen onder nummers 16, 35 en 36 overweegt de rechtbank dat de enkele omstandigheid dat de goederen zijn ingeleverd door personen die bij UP Oost vaker goederen inbrachten, onvoldoende is om te kunnen vaststellen dat UP Oost op het moment van het verwerven van de goederen wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden dat deze van misdrijf afkomstig waren.

De rechtbank overweegt dat ten aanzien van de goederen onder nummers 1, 2, 3, 5, 8, 9, 12, 14, 17, 19, 20, 21, 23 tot en met 26, 29 en 31 geen sprake is van heling. Het dossier bevat geen informatie die erop duidt dat UP Oost wist of redelijkerwijs had moeten vermoeden dat deze goederen van misdrijf afkomstig waren.

Ten aanzien van goed onder nummer 9 overweegt de rechtbank dat zich in het dossier geen bewijsstuk bevindt waaruit volgt dat het goed in stopheling stond op het moment dat het bij UP Oost werd ingekocht. De mededeling dat het zo geweest moet zijn omdat de aangifte een dag voor de verkoop door UP Oost is gedaan en het systeem van stopheling om een aantal uren wordt aangepast aan het politiesysteem acht de rechtbank onvoldoende.

Verdachte wordt dan ook vrijgesproken van het onder gedachtestreepjes 1 tot en met 9, 12, 14 tot en met 26, 28, 29, 31, 35 en 36 tenlastegelegde.

Rechtspersoon

Het juridisch kader

De rechtbank stelt voorop dat ingevolge artikel 51 van het Wetboek van Strafrecht een rechtspersoon als dader van een strafbaar feit kan worden aangemerkt indien de gedraging in redelijkheid aan de rechtspersoon kan worden toegerekend.

Die toerekening is afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval, waartoe mede behoort de aard van de (verboden) gedraging. Een belangrijk oriëntatiepunt daarbij is of de gedraging heeft plaatsgevonden dan wel is verricht in de sfeer van de rechtspersoon. Een dergelijke gedraging kan in beginsel worden toegerekend aan de rechtspersoon. Van een gedraging in de sfeer van de rechtspersoon zal sprake kunnen zijn indien zich een of meer van de volgende omstandigheden voordoen:

· het gaat om een handelen of nalaten van iemand die hetzij uit hoofde van een dienstbetrekking hetzij uit anderen hoofde werkzaam is ten behoeve van de rechtspersoon;

· de gedraging past in de normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon;

· de gedraging is de rechtspersoon dienstig geweest in het door hem uitgeoefende bedrijf;

· de rechtspersoon vermocht erover te beschikken of de gedraging al dan niet zou plaatsvinden en zodanig of vergelijkbaar gedrag werd blijkens de feitelijke gang van zaken door de rechtspersoon aanvaard of placht te worden aanvaard, waarbij onder bedoeld aanvaarden mede is begrepen het niet betrachten van de zorg die in redelijkheid van de rechtspersoon kon worden gevergd met het oog op het voorkomen van de gedraging. (Vgl. HR 26 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:733 en HR 21 oktober 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF7938.)

Het juridisch kader toegepast op de huidige zaak

Bij UP Oost namen de medewerkers op grote schaal tweedehandse goederen in. Dit paste bij de normale bedrijfsvoering en taakuitoefening van UP Oost en is ook dienstig geweest aan UP Oost. De handel in tweedehandsgoederen is een branche die bij uitstek gevoelig is voor heling. Uit het dossier blijkt echter niet dat UP Oost voldoende zorg heeft betracht met het oog op het voorkomen van heling. Er zijn geen aanwijzingen, instructies of protocollen gevonden in het pand van UP Oost. De raadsvrouw van verdachte heeft een bedrijfsreglement van UP Oost en een handboek van Used Products B.V. overgelegd, maar daar staan geen data op waaruit blijkt wanneer ze zijn opgemaakt en het is niet gebleken dat deze stukken gedeeld werden met de medewerkers. Als het bedrijfsreglement en handboek al daadwerkelijk werden besproken met nieuwe medewerkers, dan is daar bovendien kennelijk niet naar gehandeld. Uit het dossier blijkt immers dat niet alle medewerkers een training hebben gevolgd over de registratie van producten en klantgegevens in het DOR, inkoop, verkoop en het UPFK. Ook is gebleken dat de medewerkers in strijd met de instructies, niet steeds op hun eigen naam hebben ingelogd in het UPFK. Vaak werd op naam van andere medewerkers geregistreerd in UPFK. Uit de verhoren van de medewerkers van UP Oost blijkt wel dat zij instructies kregen met betrekking tot het invoeren van goederen in het UPFK. Door het goed in te voeren in het UPFK werd gecheckt of het goed voorkwam in stopheling. Stopheling is echter niet waterdicht. Gebleken is dat de registratie van goederen niet altijd correct gebeurde waardoor stopheling geen melding gaf. Daarnaast wordt niet altijd direct aangifte van diefstal van een goed gedaan, waardoor het bij registratie nog niet in stopheling te zien is. Naar het oordeel van de rechtbank had bij het inkopen van goederen door UP Oost daarom ook gekeken moeten worden naar andere indicatoren voor heling, zoals het veelvuldig aanbieden van hetzelfde type goed, of het feit dat iemand eerder een gestolen goed bleek te hebben ingeleverd. Dat is niet gebeurd

De rechtbank heeft verder kennisgenomen van het – in het dossier vervatte – contract tussen Used Products en UP Oost. Uit dit contract volgt dat met name op het gebied van beleid in de onderneming UP Oost een eigen verantwoordelijkheid had.

De rechtbank is gelet op het voorgaande van oordeel dat de gedragingen hebben plaatsgevonden in de sfeer van de rechtspersoon en dat deze gedragingen kunnen worden toegerekend aan UP Oost.

Blijkens het voorgaande heeft UP Oost op een aantal punten geen beleid gevoerd ter voorkoming van heling. De vraag is vervolgens of zij dit met opzet heeft gedaan. Voor een bewezenverklaring van opzetheling is opzet vereist. Het opzet kan onder omstandigheden ook worden afgeleid uit het beleid van de rechtspersoon of de feitelijke gang van zaken binnen de rechtspersoon. In een winkel waarin grootschalig verschillende tweedehandse goederen worden ingeleverd, die door verschillende verkopers worden aangeboden, mag van de rechtspersoon verwacht worden dat zij continue alert is op het feit dat er geen heling plaatsvindt. Uit het voorgaande volgt dat dit niet het geval was. In dit beleid is immers geen speciale aandacht besteed aan indicatoren van heling, terwijl dit wel noodzakelijk was. Uit het dossier volgt dat er meermalen goederen zijn ingenomen door de politie en dat personen veelvuldig goederen van hetzelfde type, goederen waarvan bekend is dat zij vaak gestolen worden, kwamen inleveren, terwijl niet nagegaan werd of zij geregistreerd stonden als handelaar bij de Kamer van Koophandel. De verkoopgeschiedenis van bepaalde aanbieders is niet bekeken of er is niets mee gedaan. Ook werd een goed ingeleverd door een persoon die al enige tijd op de blacklist stond. Verder is er ook een goed ingeleverd door een persoon waarvan duidelijk is geworden dat die eerder spullen heeft ingeleverd die gestolen bleken te zijn. Door op deze manier te werk te gaan heeft UP Oost bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat zij goederen inkocht die van misdrijf afkomstig waren.

Conclusie

Concluderend acht de rechtbank bewezen dat UP Oost zich schuldig heeft gemaakt aan het meermalen plegen van opzet- en schuldheling.

Verdachte als feitelijke leidinggever

Bewijsoverwegingen ten aanzien van het onder 1 tenlastegelegde feitelijke leidinggeven aan UP Oost.

De vraag die de rechtbank vervolgens moet beantwoorden is of verdachte feitelijke leiding heeft gegeven aan UP Oost die zich als rechtspersoon schuldig heeft gemaakt aan opzet- en schuldheling.

Het juridisch kader

De rechtbank stelt voorop dat pas nadat is vastgesteld dat een verboden gedraging aan de rechtspersoon kan worden toegerekend, de vraag aan de orde komt of is bewezen dat de verdachte daaraan feitelijke leiding heeft gegeven. Bij de beoordeling daarvan dient niet uitsluitend te worden betrokken de juridische positie, maar ook de feitelijke positie van de verdachte bij de rechtspersoon en het gedrag dat de verdachte heeft vertoond of nagelaten op grond waarvan hij geacht moet worden aan die verboden gedraging feitelijke leiding te hebben gegeven.

Bij het gedrag dat de verdachte heeft vertoond, kan worden gedacht aan actief en effectief gedrag dat onmiskenbaar binnen de gewone betekenis van het begrip feitelijke leidinggeven valt, maar ook het algemene door de verdachte (bijvoorbeeld als bestuurder) gevoerde beleid waarvan de verboden gedraging het onvermijdelijke gevolg is dan wel het leveren van een zodanige bijdrage aan een complex van gedragingen dat heeft geleid tot de verboden gedraging en het daarbij nemen van een zodanig initiatief dat de verdachte geacht moet worden aan die verboden gedraging feitelijke leiding te hebben gegeven. Onder omstandigheden kan ook een meer passieve rol van de verdachte tot het oordeel leiden dat een verboden gedraging daardoor zodanig is bevorderd dat van feitelijke leidinggeven kan worden gesproken. In het bijzonder kan dat het geval zijn bij de verdachte die, hoewel hij daartoe bevoegd en redelijkerwijs gehouden is, geen maatregelen heeft getroffen om verboden gedragingen te voorkomen of te beëindigen.

In feitelijke leidinggeven ligt een zelfstandig opzetvereiste op de verboden gedraging besloten. Als feitelijke leidinggever moet de verdachte ten minste de aanmerkelijke kans hebben aanvaard dat de verboden gedraging zich zal voordoen. Van het bewijs van dergelijke aanvaarding kan – in het bijzonder bij meer structureel begane strafbare feiten – ook sprake zijn indien hetgeen de feitelijke leidinggever bekend was omtrent het begaan van strafbare feiten door de rechtspersoon rechtstreeks verband hield met de in de tenlastelegging omschreven verboden gedraging. Onder omstandigheden kan aan het voor de feitelijke leidinggever geldende opzetvereiste eveneens zijn voldaan indien hij de werkzaamheden van de onderneming zo heeft georganiseerd dat hij ermee rekening heeft gehouden dat de aan de betrokken medewerkers gegeven opdrachten niet konden worden uitgevoerd zonder dat dit gepaard ging met het begaan van strafbare feiten. (Vgl. HR 26 april 2016, ECLI:NL:HR:2016:733.)

Het juridisch kader toegepast op de huidige zaak

Aan de hand van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting stelt de rechtbank de volgende feiten en omstandigheden vast.

Binnen UP Oost was er geen beleid ter voorkoming van heling anders dan het invoeren van de aan te kopen goederen in het registratiesysteem UPFK. Deze registratie van goederen was echter slordig en er werd op accounts van anderen geregistreerd, waardoor niet duidelijk was welke medewerker wat had ingevoerd.

De blacklist, die onderdeel is van het UPFK, werd niet altijd gehanteerd of werd verkeerd gehanteerd en van veelvuldige verkopers werd niets gecheckt. Er werd kortom geen aandacht besteed aan indicatoren van heling, terwijl dit wel noodzakelijk is in een dergelijke branche. Door op deze manier te werk te gaan heeft dit binnen UP Oost geleid tot heling.

Verdachte was sinds een jaar of zes bedrijfsleider bij UP Oost. Verdachte werkte medewerkers in en was vrijwel dagelijks in de winkel. Hij was in die hoedanigheid verantwoordelijk voor de inkoop van de goederen door zijn medewerkers. Verdachte kon beslissen dat een goed niet of alleen onder bepaalde voorwaarden mocht worden ingekocht. Hetzelfde gold voor medeverdachte persoon 1. Verdachte en medeverdachte persoon 1 hadden zeggenschap over het beleid en kunnen gezamenlijk verantwoordelijk gehouden worden voor het beleid binnen UP Oost. De rechtbank is daarnaast van oordeel dat sprake is geweest van een zekere vorm van aanvaarding van de verboden gedraging door verdachte. Verdachte was de feitelijke leidinggevende op de werkvloer en gaf ook feitelijke leiding aan de verboden gedraging door geen afdoende maatregelen te nemen ter voorkoming daarvan, hoewel hij hiertoe bevoegd en redelijkerwijze gehouden was. Voorts acht de rechtbank van belang dat uit de verklaringen van de medewerkers blijkt dat zij geen duidelijke richtlijnen kregen over de wijze waarop het inkopen van gestolen goederen kon worden voorkomen. Door aldus te handelen (of eigenlijk: niet te handelen) heeft verdachte bewust de aanmerkelijke kans aanvaard dat gestolen goederen werden ingekocht, en dus dat dat de verboden gedragingen zich voor zouden doen.

De rechtbank is van oordeel, gelet op hetgeen hiervoor is vastgesteld ten aanzien van de gedragingen van verdachte en zijn rol bij het door UP Oost begane strafbaar feit dat verdachte, samen met medeverdachte persoon 1, feitelijke leiding heeft gegeven aan de heling begaan door UP Oost. Dit betekent dat het tenlastegelegde kan worden bewezen verklaard.

Bewezenverklaring

· Opzetheling en schuldheling, begaan door een rechtspersoon, terwijl hij samen met een ander feitelijke leiding heeft gegeven aan die gedraging, meermalen gepleegd

Strafoplegging

· Taakstraf van 200 uur, waarvan 80 uur voorwaardelijk met een proeftijd van 3 jaar.

Lees hier de volledige uitspraak.