Jaarbericht Openbaar Ministerie 2023: Cijfers over cyber, witwassen, fraude & milieu

Op 13 mei 2024 is het OM Jaarbericht 2023 gepubliceerd. Wij hebben een blik geworpen op de cijfers met betrekking tot financieel-economisch strafrecht. Wat laten die zien?

• Het aantal strafrechtelijke onderzoeken dat is gestart naar fraude en milieustrafzaken door het Functioneel Parket is gedaald van 335 in 2022 naar 282 in 2023.

• Op het gebied van milieustrafzaken bevat het document enkel cijfers over het aantal strafrechtelijke onderzoeken van het FP op dit gebied. Dat aantal is (wederom) gedaald, van 63 in 2022 naar 55 in 2023.

• Ook het aantal strafzaken tegen rechtspersonen is drastisch afgenomen, van 4.100 in 2022 naar 3.500 in 2023.

• Ook het aantal onderzoeken naar witwassen blijft jaarlijks (langzaam) afnemen. Van 167 in 2022 naar 164 in 2023.

• Het aantal cybercrimeonderzoeken zelf is echter wat afgenomen (van 415 naar 389), maar het aantal onderzoeken naar gedigitaliseerde criminaliteit fors toegenomen (van 1.744 naar 3.302).

• De cijfers over de hoogte van de opgelegde straffen lijken erop te wijzen dat er minder streng gestraft wordt in fraudezaken.

• Al sinds 2019 / 2020 neemt het gebruik van de strafbeschikking toe en die van de transactie af. Deze trend heeft zich ook in 2023 voortgezet.

• Het aantal ingestelde ontnemingsvorderingen is (wederom) iets afgenomen. Het aantal toegewezen vorderingen is daarentegen lichtelijk toegenomen.

• Het aantal ambtsmisdrijven, alsook meer specifiek corruptie en lekken, is ten opzichte van vorig jaar afgenomen van in totaal 112 zaken in 2022 naar 78 in 2023.

Aantal strafzaken

Als wordt gekeken naar het aantal strafrechtelijke onderzoeken dat is gestart naar fraude en milieustrafzaken, dan valt op dat daar bij het Functioneel Parket een significante vermindering valt waar te nemen. Het aantal onderzoeken is gedaald van 335 in 2022 naar 282 in 2023. Een verklaring wordt hiervoor niet gegeven in het jaarverslag.

Het aantal fraudeonderzoeken bij de arrondissementsparketten en het Landelijk Parket zijn redelijk hetzelfde gebleven.

Milieu

In tegenstelling tot het jaarverslag van vorig jaar, wordt het thema milieu(strafrecht) dit jaar niet besproken. Wel bevat het document een beschrijving van de aangifte tegen chemiebedrijf DuPont/ Chemours in Dordrecht.

De enige informatie op dit gebied betreft dus het aantal strafrechtelijke onderzoeken van het FP op dit gebied. Dat aantal is (wederom) gedaald, van 63 in 2022 naar 55 in 2023.

Witwassen

Ook het aantal onderzoeken naar witwassen blijft jaarlijks (langzaam) afnemen. Van 167 in 2022 naar 164 in 2023.

Strafzaken tegen rechtspersonen

Ook het aantal strafzaken tegen rechtspersonen is drastisch afgenomen, van 4.100 in 2022 naar 3.500 in 2023.

Overigens is ook het totaal aantal ingestroomde strafzaken in 2023 afgenomen.

Veroordelingen tot vrijheidsstraf

Waar leidde deze strafzaken vervolgens toe? De cijfers over de hoogte van de straffen lijken erop te wijzen dat er minder streng gestraft wordt in fraudezaken.

Buitengerechtelijke afdoening

Al sinds 2019 / 2020 neemt het gebruik van de strafbeschikking toe en die van de transactie af. Deze trend heeft zich ook in 2023 voortgezet. Dat past uiteraard ook in de brede ontwikkelingen ten aanzien van deze twee instrumenten.

Ontneming

Het aantal ingestelde ontnemingsvorderingen is (wederom) iets afgenomen. Het aantal toegewezen vorderingen is daarentegen lichtelijk toegenomen.

Cybercrime

Naast de strijd tegen de georganiseerde misdaad was ook cybercriminaliteit in 2023 weer een belangrijk thema.

Het aantal cybercrimeonderzoeken zelf is echter wat afgenomen (van 415 naar 389), maar het aantal onderzoeken naar gedigitaliseerde criminaliteit fors toegenomen (van 1.744 naar 3.302).

Tijdens de jaren van corona piekte gedigitaliseerde criminaliteit, maar daarna nam het aantal geregistreerde misdrijven voor gedigitaliseerde criminaliteit weer snel af. Het gaat dan specifiek om vormen van online fraudemisdrijven. In 2023 is ten opzichte van 2022 wel weer een lichte groei van 7 procent te zien, met name in het aantal fraudedelicten met online handel. Daarmee stabiliseert het aandeel geregistreerde misdrijven voor gedigitaliseerde criminaliteit zich nagenoeg weer op het oude niveau van voor de pandemie. Tegelijkertijd neemt de maatschappelijke opgave voor dit thema niet af.

Ambtsmisdrijven

Het aantal ambtsmisdrijven, alsook meer specifiek corruptie en lekken, is ten opzichte van vorig jaar afgenomen van in totaal 112 zaken in 2022 naar 78 in 2023.