Het Wetboek van Strafrecht beschermt zowel individuele als collectieve rechtsbelangen. Er kunnen verschillende collectieve rechtsbelangen worden onderscheiden, zowel geaggregeerde als non-geaggregeerde of zuiver collectieve rechtsbelangen. De diversiteit van collectieve rechtsbelangen is ook in het huidige Wetboek van Strafrecht zichtbaar. Over de rechtvaardiging van materieel-strafrechtelijke bescherming van collectieve rechtsbelangen is in de strafrechtelijke literatuur veel te doen. In deze bijdrage wordt betoogd dat ook een liberaal strafrecht zulke belangen niet zonder meer hoeft af te wijzen, in ieder geval wanneer het gaat om geaggregeerde rechtsbelangen. Ook voor zuiver collectieve rechtsbelangen kan in een (nieuw) wetboek van strafrecht plaats zijn.

Het huidige Wetboek van Strafrecht is gebaseerd op een antropocentrisch paradigma waarbij de individuele mens in het heden centraal staat. De vraag rijst in hoeverre dit paradigma aanpassing behoeft gelet op de duurzaamheidsuitdagingen waar we in deze 21e eeuw voor staan. In deze bijdrage is verkend wat de gevolgen zouden zijn van de verschuiving naar een sociaal-ecocentrisch paradigma in het Nederlandse strafrechtstelsel. Individuele rechtsbelangen verworden bij een dergelijke verschuiving deels tot collectieve rechtsbelangen die mede de behoeften van toekomstige generaties dienen. Het beschermen van deze sociaal-ecocentrische rechtsbelangen door het strafrecht maakt het strafrechtssysteem meer communitaristisch van aard. Met het in kaart brengen van mogelijke (negatieve) gevolgen van voornoemde paradigmaverandering in het strafrecht is een eerste stap gezet in de gedachtevorming hierover. Gepleit wordt voor het delen van vakgebied overschrijdende inzichten en een fundamentele discussie over de vraag of, en zo ja, in hoeverre en op welke wijze de staat het strafrecht wenst in te zetten teneinde de transitie naar een duurzame samenleving te verwezenlijken.