Het overgrote deel van de beheerders van beleggingsinstellingen, bijna 90%, heeft beleid om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan en om zich aan de sanctiewetgeving te houden. Ook maakt bijna 90% van de beheerders altijd een risicobeoordeling van haar beleggers. Het opstellen van een transactieprofiel, en het monitoren en melden van ongebruikelijke transacties blijven achter. Een relatief groot deel van het vermogen wordt in risicosectoren en risicolanden gestoken. Dat blijkt uit het rapport ‘Poortwachters geportretteerd’ van de Autoriteit Financiële Markten (AFM).

Beleggingsinstellingen beheren ruim € 950 miljard aan vermogen. Het rapport is opgesteld aan de hand van de vragenlijst die de AFM uitstuurt naar de beleggingsinstellingen.

Overgroot deel heeft beleid om risico’s tegen te gaan

Van de beheerders van beleggingsinstellingen heeft 87% beleid opgesteld om hun functie als poortwachter uit te voeren, om het witwassen van gelden en het financieren van terrorisme tegen te gaan. Een iets kleinere groep heeft beleid voor naleving van de sanctieregelgeving en bijna 82% van de sector geeft aan een algemeen integriteitsbeleid te hebben.

Bijna 90% maakt risicobeoordeling van beleggers

In het kader van het Wwft-cliëntenonderzoek maakt bijna 87% van de beheerders altijd een risicobeoordeling van zijn beleggers, 6% doet dit in bepaalde gevallen en 7% doet dit nooit.

Bijna helft stelt geen transactieprofiel op

Ruim 48% van de beheerders stelt altijd een profiel op van de transacties die hij van de cliënt kan verwachten. Van de beheerders stelt 6% alleen een verwacht transactieprofiel op van cliënten die een medium of hoog/verhoogd risicoprofiel hebben. 45% van de beheerders stelt geen verwacht transactieprofiel op van hun cliënten. Een verwacht transactieprofiel kan helpen bij het monitoren van transacties en het detecteren van ongebruikelijke transacties.

Van de beheerders die wel een verwacht transactieprofiel opstellen, kijkt bijna 96% bij het monitoren van transacties of het transactiepatroon van de cliënt overeenkomt met de vooraf opgestelde verwachting.

Melden van ongebruikelijke transacties verdient extra aandacht

In de respons op de vragenlijst geeft 94% van de beheerders aan actie te ondernemen bij een alert die naar voren komt uit het monitoren van transacties van cliënten. Het aantal daadwerkelijke meldingen bij de Financial Intelligence Unit (FIU)-NL blijft daarbij achter. De FIU is de instantie waar meldingen van ongebruikelijke transacties moeten worden gedaan.

In de periode van medio 2019 tot medio 2020 waren slechts 74 ongebruikelijke transacties gemeld, van de 16.000 alerts die bij beheerders van beleggingsinstellingen naar boven waren gekomen. Dat kan komen omdat de transactie niet ongebruikelijk is of omdat de alert niet tot actie leidt. Het monitoren van transacties door beheerders lijkt minder effectief en adequaat uitgevoerd te worden. Verder blijkt dat minder dan een derde van de beheerders van beleggingsinstellingen zich heeft geregistreerd bij de Financial Intelligence Unit (FIU)-NL.

Relatief groot deel vermogen in risicosectoren en risicolanden

Uit de rapportage blijkt dat ruim 15% van de beleggingsinstellingen het vermogen heeft geïnvesteerd in activa die in hoogrisicocategorieën vallen in verband met witwassen of terrorismefinanciering. Het gaat om een bedrag van €146 miljard. Vrijwel al het betreffende geld zit in vastgoed.

Naast de investering in activa met een hoog risico, geeft iets meer dan 15% van de beleggingsinstellingen aan posities te hebben in een of meerdere landen die de AFM als risicovol bestempelt. De waarde van de posities in deze landen is bijna €62 miljard. Van de hoogrisicolanden is op de Kaaimaneilanden het meeste vermogen aan openstaande posities ondergebracht.

Respons van 96% op vragenlijst

Het rapport ‘Poortwachters geportretteerd’ wordt opgesteld aan de hand van een jaarlijkse vragenlijst over de naleving van de Wwft en Sanctiewet door beheerders van beleggingsinstellingen. 583 beheerders hebben de lijst ingevuld, een respons van 96%. Het geeft de AFM inzicht in de risico’s die beleggingsinstellingen lopen en hoe deze risico’s worden verminderd.

Bron: AFM