De Europese Commissie heeft op 20 juli jl. een ambitieus pakket voorstellen gepresenteerd om de EU-regels voor de bestrijding van witwassen en de financiering van terrorisme (AML/CFT) te versterken. Het pakket omvat onder meer het voorstel voor de oprichting van een nieuwe EU-autoriteit ter bestrijding van het witwassen.

Het pakket bestaat uit vier wetgevingsvoorstellen:

Voorstel voor Zesde AML/CFT-richtlijn (“AMLD6”), ter vervanging van de bestaande Richtlijn 2015/849/EU (Vierde AML-richtlijn zoals gewijzigd door de vijfde AML-richtlijn), met bepalingen over onder meer nationale toezichthouders en FIU’s in de lidstaten;
Voorstel voor een Verordening tot oprichting van een nieuwe EU AML/CFT-autoriteit;
Voorstel voor een Verordening AML/CFT, met direct toepasselijke regels, onder meer op het gebied van ‘Customer Due Diligence’ en ‘Beneficial Ownership’;
Herziening van de Verordening betreffende geldovermakingen om overdrachten van crypto-activa te traceren (2015/847/EU).

Europese AML Autoriteit (AMLA)

De kern van het huidige pakket is de oprichting van een nieuwe EU-autoriteit die tot doel zal hebben het AML/CFT-toezicht in de EU te transformeren en de samenwerking tussen de FIU’s te verbeteren. De nieuwe anti-witwasautoriteit (AMLA), op EU-niveau, wordt de centrale autoriteit die de nationale autoriteiten coördineert om ervoor te zorgen dat de private sector de EU-regels correct en consequent toepast. AMLA zal FIU’s ook ondersteunen om hun analytische capaciteit rond illegale stromen te verbeteren en financiële inlichtingen tot een belangrijke bron voor wetshandhavingsinstanties te maken.

AMLA zal met name:

één geïntegreerd systeem voor AML/CFT-toezicht in de hele EU opzetten, gebaseerd op gemeenschappelijke toezichtmethoden en toezichtnormen;
rechtstreeks toezicht houden op enkele van de meest risicovolle financiële instellingen, die in een groot aantal lidstaten actief zijn, of onmiddellijke actie vereisen om dreigende risico's aan te pakken;
toezicht houden op en coördineren van nationale toezichthouders die verantwoordelijk zijn voor andere financiële entiteiten, evenals toezicht houden op toezichthouders van non-financials;
samenwerking tussen nationale financiële-inlichtingeneenheden ondersteunen en onderlinge coördinatie en gezamenlijke analyses vergemakkelijken, om illegale geldstromen van grensoverschrijdende aard beter op te sporen.

EU-Rulebook voor AML/CFT

Het EU-Rulebook voor AML/CFT zal de regels op dit gebied in de EU harmoniseren, met inbegrip van bijvoorbeeld meer gedetailleerde regels op het gebied van Customer Due Diligence, Beneficial Ownership en de bevoegdheden en taken van toezichthouders en FIU's.

Bestaande nationale registers van bankrekeningen worden gekoppeld, waardoor FIU’s sneller toegang krijgen tot informatie over bankrekeningen. De Commissie zal rechtshandhavingsinstanties ook toegang geven tot dit systeem, waardoor financiële onderzoeken en de terugvordering van criminele vermogensbestanddelen in grensoverschrijdende zaken worden versneld. De toegang tot financiële informatie zal onderworpen zijn aan robuuste waarborgen uit Richtlijn 2019/1153 betreffende de uitwisseling van financiële informatie.

Toepassing op de cryptosector

Op dit moment vallen alleen bepaalde categorieën aanbieders van crypto-diensten onder het toepassingsgebied van Europese AML/CFT-regels. De voorgestelde hervorming zal deze regels uitbreiden naar de gehele crypto-sector, waardoor alle dienstverleners verplicht worden om due diligence-onderzoek uit te voeren naar hun klanten.

Het doel van de voorgestelde wijzigingen is zorgen voor volledige traceerbaarheid van overdrachten van crypto-assets, zoals Bitcoin, en dienen het mogelijk te maken om het eventuele gebruik ervan voor het witwassen of de financiering van terrorisme te voorkomen en op te sporen. Anonieme crypto-portefeuilles worden verboden.

EU-brede limiet van € 10.000 voor grote contante betalingen

Grote contante betalingen zijn een gemakkelijke manier voor criminelen om geld wit te wassen, omdat het erg moeilijk is om de transacties te detecteren. Daarom heeft de Commissie een limiet van 10.000 euro voor grote contante betalingen voorgesteld. Bovendien zal het verstrekken van anonieme crypto-asset-wallets worden verboden, net als anonieme bankrekeningen al verboden zijn.

Derde landen

Witwassen is een wereldwijd fenomeen dat een sterke internationale samenwerking vereist. De Commissie werkt al nauw samen met haar internationale partners om de circulatie van zwart geld over de hele wereld te bestrijden. De Financial Action Task Force (FATF) doet onder meer aanbevelingen aan landen. Een land dat op lijst van de FATF staat, zal ook door de EU worden gelist. Er zullen twee EU-lijsten zijn, een "zwarte lijst" en een "grijze lijst”, die de FATF-lijst weerspiegelen. Na de plaatsing op een lijst zal de EU maatregelen nemen, die in verhouding staan tot de risico's van het betreffende land. De EU zal op basis van een autonome beoordeling ook landen kunnen opnemen die niet op de FATF-lijst staan, maar die wel een bedreiging vormen voor het financiële stelsel van de EU.

De diversiteit van de instrumenten die de Commissie en AMLA kunnen gebruiken, zal de EU in staat stellen gelijke tred te houden met een snel veranderende en complexe internationale omgeving met snel evoluerende risico's.

Volgende stappen

Het pakket met voorstellen zal worden besproken door het Europees Parlement en de Raad. De Commissie beoogt een spoedige uitrol. De toekomstige AML-autoriteit zou in 2024 operationeel moeten zijn.