“De schappen met eieren bij de supermarkt werden leeg gehaald, miljoenen eieren en kippen werden vernietigd en bedrijven in de pluimveesector zaten maanden op slot. Bedrijven in de sector leden ook grote economische schade, niet in de laatste plaats doordat burgers het vertrouwen in eieren verloor.” De gevolgen van de fipronil-affaire waren volgens de officieren van justitie groot en beheersten in juli en augustus 2017 volop het nieuws.

Het OM heeft in de rechtbank Zwolle celstraffen en boetes geëist vanwege de fipronilcrisis. Het OM verwijt twee bestuurders van een bedrijf en hun twee bedrijven dat zij onder ander het middel genaamd Dega-16, dat de werkzame stof fipronil bevat, hebben toegepast in pluimveebedrijven. Het OM vindt dat zij dit product hebben verkocht terwijl ze wisten dat het schadelijk was voor de (volks)gezondheid en milieu en dit verzwegen hebben aan de pluimveehouders. Daarnaast worden deze vier verdachten vervolgd voor het voorhanden hebben van andere niet toegelaten biociden. De vijfde verdachte, een 30-jarige vrouw, wordt enkel verdacht van het voorhanden hebben van verboden biociden. De officieren stelden dat deze crisis die medio 2017 en ver daarna nog de Nederlandse pluimveesector in een houdgreep had.

Wondermiddel

Al sinds jaar en dag is bloedluis een groot probleem in de pluimveesector. De verdachte ondernemingen uit Barneveld boden volgens de officieren de pluimveesector na een jarenlange zoektocht echter de oplossing: “Het ‘biologische’ wondermiddel Dega-16 . De formule hiervan werd door de hoofdverdachten, twee mannen van 28 en 35 jaar uit Barneveld, ook niet voor niets streng geheim gehouden.” Na ontsmetting en reiniging door de verdachte bedrijven roken pluimveebedrijven niet alleen naar menthol en eucalyptus, maar velen malen belangrijker, bedrijven waren voor maanden van de bloedluis af. Het OM stelde dat het middel zo goed werkte, dat men een werking van minimaal 9 maanden garandeerde. “Geen enkel ander toegelaten legaal product werkte zo goed en zo lang.”, aldus de officieren.

“De kip met de gouden eieren.”

Het succes van de Dega-16 legde de hoofdverdachten volgens het OM geen windeieren. Door hun succes groeide de in begin 2014 opgerichte onderneming in korte tijd uit tot de bestrijder van bloedluis in de pluimveesector. “De kip met de gouden eieren.” Zo werden de verdachte onderneming en haar bestuurders door de pluimveesector beschouwd, aldus de officieren.

De aanleiding van het onderzoek.

Nadat de wonderlijke werking van het product voor de nodige vraagtekens zorgde , bereikten ook de NVWA diverse signalen dat het niet goed zat met dit middel. Uit het onderzoek van de Inlichtingen- en Oopsporingsdienst van de NVWA bleek dat de kippen en eieren van de honderden klanten van verdachten, vol zaten met fipronil. Onderzoek heeft zich uiteindelijk gericht op de periode 1 januari 2015 tot en met 12 februari 2018.

Hardnekkig

Het middel Dega-16 is niet toegestaan in de pluimveesector. De Dega-16 had als werkzame stof fipronil. Deze Dega-16 is een biocide die niet is toegelaten volgens de Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden. De officieren: “Niet alleen de bloedluis bleek hardnekkig, maar ook de door verdachten gebruikte fipronil. Het middel was moeilijk uit het de stallen en de kippen te krijgen. Zelfs na verschillende schoonmaakrondes bleven boeren de fipronil in hun stallen aantreffen.” Kippen moesten worden geruimd of op een “crashdieet” worden gezet. Dit met alle stress voor de dieren van dien. Ook de eieren moesten al die tijd vernietigd worden.

Ernst van de feiten

Op bedrijven die producten leveren voor de voedselketen rust een maatschappelijke verantwoordelijkheid om zich aan de regels en voorschriften te houden. Op Europees niveau is geregeld hoeveel er van een bepaalde stof in een voedselproduct mag zitten. De regels zijn er om de voedselveiligheid te borgen. Fraude ondermijnt het vertrouwen in de voedselveiligheid. Het toepassen van verboden middelen in de voedselketen kan de voedselveiligheid in gevaar brengen en het zorgt voor een ongelijk spelersveld en concurrentievervalsing. Daarom treedt de overheid hiertegen op.

Strafmaat

“Verdachten wezen met de beschuldigende vinger naar de Belgische leverancier van het bestrijdingsmiddel. Uit het vandaag voor u liggende dossier blijkt echter dat de verdachten wel degelijk wisten wat ze deden.” stelden de officieren op zitting. De hoofdverdachten zouden nauw hebben samengewerkt met de leverancier om het product te verbeteren. Ze hielden volgens het OM bewust informatie over de samenstelling achter en vermeden zorgvuldig de naam fipronil. Zo bleek uit onderzoek dat het product eerder Fiprorein heette ‘omgedoopt’ werd in Dega-16 en dat werd elke verwijzing naar fipronil werd achterwege gelaten op etiketten, in gesprekken met pluimveehouders of andere personen. De officieren eisten tegen de hoofdverdachten gevangenisstraffen voor de duur van twee jaren, waarvan 6 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van drie jaar. De tijd dat verdachten in voorarrest hebben gezeten, wordt hiervan afgetrokken. Ook eisten de officieren tegen de mannen een beroepsverbod voor de duur van drie jaar. Tegen beide bedrijven werden boetes van 25.000 euro geëist en een stillegging van de bedrijven voor de duur van een jaar. Het OM heeft eerder al een ontnemingsvordering aangekondigd.

De zitting gaat morgen verder met de pleidooien. Daarna maakt de rechtbank bekend wanneer zij uitspraak zal doen.

Bron: OM