Hoge Raad 21 april 2020, ECLI:NL:HR:2020:771

De verdachte is bij arrest van 29 december 2009 door het gerechtshof te 's-Hertogenbosch wegens “in het bezit zijn van een reisdocument waarvan hij redelijkerwijs moet vermoeden dat het vervalst is”, bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van twee maanden.

Middel

Het eerste middel behelst de klacht dat het onderzoek ter terechtzitting van 16 december 2009 aan nietigheid lijdt, nu het hof ten onrechte het onderzoek ter terechtzitting niet heeft geschorst omdat in strijd met art. 588 lid 2 Sv noch de mededelingen die behoren bij de inleidende dagvaarding, noch een vertaling van die mededelingen aan de verdachte zijn toegezonden. Hiertoe wordt in het middel aangevoerd dat een verdachte er in die mededelingen op wordt gewezen dat hij een advocaat kan machtigen om hem te vertegenwoordigen en dat een verdachte om uitstel van de behandeling van zijn zaak kan verzoeken. Nu de verdachte in eerste aanleg geen vertaling van de inleidende dagvaarding heeft ontvangen, kan daaruit voortvloeien dat de verdachte er niet mee bekend was dat hij een advocaat kon machtigen hem te vertegenwoordigen.

Volgens de steller van het middel had het hof het onderzoek ter terechtzitting op 16 december 2009 dienen te schorsen omdat de verzending en vertaling van de bij de inleidende dagvaarding behorende mededelingen achterwege is gebleven. Het belang hiervan, zo wordt in de toelichting uiteengezet, is dat de toezending van de bij de inleidende dagvaarding behorende mededelingen, alsmede een vertaling daarvan, strekken tot bescherming van de belangen van de verdachte. Zo wordt de verdachte in die mededelingen erop gewezen dat hij een advocaat kan machtigen om hem ter terechtzitting te verdedigen en dat hij om uitstel van de behandeling van zijn zaak kan verzoeken. Nu de verdachte in eerste aanleg geen vertaling van de inleidende dagvaarding en de daarbij behorende mededelingen heeft ontvangen, kan daaruit voortvloeien, zo wordt gesteld, dat de verdachte er niet bekend mee was dat hij een advocaat kon machtigen om namens hem ter terechtzitting van het hof het woord tot verdediging te voeren. Dat had voor het hof aanleiding moeten zijn het onderzoek ter terechtzitting te schorsen teneinde de bij de inleidende dagvaarding behorende mededelingen en een vertaling daarvan alsnog aan het adres van de verdachte in Marokko te doen versturen.

Beoordeling Hoge Raad

De klacht dat geen vertaling van de bij de inleidende dagvaarding behorende mededelingen is ontvangen, mist dus feitelijke grondslag zodat het middel faalt.

De Hoge Raad vindt in hetgeen in de conclusie van de advocaat-generaal naar voren is gebracht met betrekking tot de vraag wat de verplichting van artikel 588 lid 2 (oud) Sv tot vertaling van de dagvaarding omvat, aanleiding tot het maken van de volgende opmerkingen.

Artikel 588 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) is met de inwerkingtreding op 1 januari 2020 van enkele nader omschreven onderdelen van de Wet van 22 februari 2017, houdende wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten in verband met een herziening van de wettelijke regeling van de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen (Wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen), Stb. 2017, 82, vervangen door het - in de kern gelijkluidende - artikel 36e lid 3 Sv. De tekst van deze bepalingen luidt als volgt.

Artikel 588 lid 2 (oud) Sv:

“De uitreiking aan de geadresseerde van wie de woon- of verblijfplaats in het buitenland bekend is, geschiedt door toezending van de mededeling door het openbaar ministerie, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van de bevoegde buitenlandse autoriteit of instantie en, voor zover een verdrag van toepassing is, met inachtneming van dat verdrag. Dagvaardingen worden vertaald in de taal of een van de talen van het land waar de geadresseerde verblijft dan wel, voor zover aannemelijk is dat hij slechts een andere taal machtig is, in die taal. Met betrekking tot andere gerechtelijke mededelingen kan volstaan worden met een vertaling van de essentiële onderdelen daarvan. Indien de bevoegde buitenlandse autoriteit of instantie bericht dat de mededeling aan de geadresseerde is uitgereikt, geldt deze uitreiking als betekening in persoon, zonder dat hiervan nog uit een afzonderlijke akte behoeft te blijken.”

Artikel 36e lid 3 Sv:

“De uitreiking aan de geadresseerde van wie de woon- of verblijfplaats in het buitenland bekend is, geschiedt door toezending van de mededeling, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van de bevoegde buitenlandse autoriteit of instantie en, voor zover een verdrag van toepassing is, met inachtneming van dat verdrag. Dagvaardingen worden vertaald in de taal of een van de talen van het land waar de geadresseerde verblijft dan wel, voor zover aannemelijk is dat hij slechts een andere taal machtig is, in die taal. Met betrekking tot andere gerechtelijke mededelingen kan worden volstaan met een vertaling van de essentiële onderdelen daarvan. Indien de bevoegde buitenlandse autoriteit of instantie bericht dat de mededeling aan de geadresseerde is uitgereikt, geldt deze uitreiking als betekening in persoon, zonder dat dit nog uit een afzonderlijke akte hoeft te blijken.”

Artikel 5 van de Overeenkomst betreffende de wederzijdse rechtshulp in strafzaken tussen de lidstaten van de Europese Unie, PbEG 2000, C 197/3 (hierna: EU-Rechtshulpovereenkomst), luidt:

“Toezending en uitreiking van gerechtelijke stukken
1. Elke lidstaat zendt aan de personen die zich op het grondgebied van een andere lidstaat bevinden, voor hen bestemde gerechtelijke stukken rechtstreeks over de post toe. (...)
3. Wanneer aannemelijk is dat de geadresseerde de taal waarin het gerechtelijk stuk is gesteld niet beheerst, dient dit - althans de essentie ervan - te worden vertaald in de taal of één der talen van de lidstaat op het grondgebied waarvan de geadresseerde verblijft. Indien de autoriteit waarvan het gerechtelijk stuk uitgaat, weet dat de geadresseerde slechts een andere taal machtig is, dient het stuk - althans de essentie ervan - te worden vertaald in die andere taal.
4. Bij alle gerechtelijke stukken wordt de mededeling gevoegd dat de geadresseerde bij de autoriteit waarvan het stuk uitgaat of bij andere autoriteiten in die lidstaat inlichtingen kan inwinnen over zijn rechten en plichten met betrekking tot het stuk. Lid 3 is van toepassing op die mededeling.”

De memorie van toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid tot de Wet van 18 maart 2004 (Stb. 2004, 107), waarbij artikel 588 lid 2 Sv is gewijzigd met het oog op de uitvoering van de onder 2.5.2 vermelde Overeenkomst, houdt onder meer het volgende in:

“De wijziging van het tweede lid is het rechtstreeks gevolg van het sterk verplichtende karakter van artikel 5 van het EU-rechtshulpverdrag om gerechtelijke stukken per post toe te zenden. (...)

(...) besloten is om bij deze gelegenheid ook de verplichting tot vertaling van gerechtelijke stukken die bestemd zijn voor een geadresseerde in het buitenland in zijn algemeenheid in de wet vast teleggen. Wat betreft de dagvaarding is, wegens het bijzondere belang van deze mededeling, voorgeschreven dat deze integraal worden vertaald, ten aanzien van de overige mededelingen kan worden volstaan met vertaling van de essentiële onderdelen.” (Kamerstukken II 2001/02, 28351, nr. 3, p. 14)

Op grond van artikel 588 lid 2 (oud) Sv, thans artikel 36e lid 3 Sv, worden dagvaardingen, gericht aan de geadresseerde van wie de woon- of verblijfplaats in het buitenland bekend is, vertaald.

Mede gelet op de wetsgeschiedenis gaat het daarbij om een “integrale” vertaling. Daaronder moet worden verstaan een vertaling van de door het openbaar ministerie opgestelde dagvaarding met inbegrip van de mededelingen die - al dan niet op grond van een wettelijke verplichting - daarin zijn opgenomen dan wel daarbij zijn gevoegd.

Voor de vordering en oproeping als bedoeld in artikel 511b Sv in een ontnemingszaak die op de voet van artikel 36e lid 3 Sv wordt betekend door toezending aan het van de geadresseerde bekende woon- of verblijfadres in het buitenland, geldt hetzelfde.

Lees hier de volledige uitspraak.