In 2018 trof het Openbaar Ministerie met ING een schikking van 775 miljoen euro voor jarenlange en structurele overtreding van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Als reactie op deze overtreding heeft het initiatief ‘Leeuwonwaardig.nl’ Nederlanders opgeroepen bij Tuchtrecht Banken een melding tegen de (oud) bestuurders en commissarissen van deze bank in te dienen. De oproep heeft geleid tot ruim 200 meldingen van een vermoedelijke schending van de bankierseed door de (oud) bestuurders en commissarissen.

Daarnaast ontving Tuchtrecht Banken in maart 2018 een melding vanwege een vermoedelijke schending van de bankierseed door de (oud) bestuurders en commissarissen van een bank. Deze melding zag op het voorstel de beloning van de CEO aanzienlijk te verhogen. Het voorstel tot verhoging is uiteindelijk niet voorgelegd aan de aandeelhoudersvergadering.

Oordeel

Op 15 september heeft de Algemeen Directeur zijn beslissingen in beide zaken bekendgemaakt.

Wwft-zaak

De conclusie in de Wwft-zaak is dat er geen individuele schendingen van de bankierseed dan wel van de Gedragscode kunnen worden vastgesteld. Dit leidt tot een afwijzing van de klacht.

Gelet op de uitkomst van het strafrechtelijk onderzoek is het evident dat de bank het FEC-CDD beleid niet op orde had. De bank heeft op dit vlak op meerdere punten en over een lange periode gefaald. Dit falen kan als volgt worden samengevat. In de eerste plaats had de bank onvoldoende aandacht voor de uitvoering van het FEC-CDD beleid. Commerciële doelen kregen meer prioriteit dan het FEC-CDD beleid (het zogenaamde ‘business boven compliance’). Daarnaast was de controle op het FEC-CDD beleid binnen de bank niet op orde. Verschillende linies/afdelingen binnen de bank (business, compliance en audit) voerden controles uit, maar zij keken alleen naar hun eigen taakgebied. Daardoor werd er geen toezicht gehouden op het gehele beleid. Tot slot werden problemen niet duurzaam opgelost. Daar kwam bovenop dat problemen die op de werkvloer bekend waren het hoger management niet bereikten en dat signalen die het hoger management bereikten (zoals rapporten van DNB) lager in de organisatie werden behandeld, zonder dat daar vervolgens zicht op werd gehouden.

Door dit samenspel van omstandigheden zijn binnen de bank verkeerde afwegingen gemaakt met betrekking tot het FEC-CDD beleid. Deze verkeerde afwegingen hebben plaatsgevonden binnen meerdere managementlagen en bij verschillende afdelingen (business, compliance en audit). Er werd niet goed samengewerkt. Dit heeft ertoe geleid dat sprake was van een collectief falen binnen de bank. Kortom: meerdere personen, werkzaam op verschillende afdelingen en op diverse niveaus hebben een bijdrage geleverd aan het falen van het FEC-CDD beleid bij de bank. Zij hebben daarmee een rol gehad in het tekortschieten van de bank.

In het kader van het tuchtrecht moet vervolgens de volgende vraag worden beantwoord: zijn er personen binnen de bank die zich in hun bijdrage aan het collectief falen van de bank niet aan de bankierseed hebben gehouden? En als dit het geval is, was deze schending zodanig ernstig dat aan deze persoon/personen een tuchtrechtelijk verwijt kan worden gemaakt?

Zoals hiervoor beschreven is duidelijk dat meerdere personen binnen de bank steken hebben laten vallen. Deze personen hebben daarmee een rol gehad in het falen van de bank. Zij zijn daarmee, zoals de bank zelf heeft geconstateerd, tekortgeschoten in de uitoefening van hun functie. De Algemeen Directeur heeft ook geconstateerd dat de bank meerdere personen een (arbeidsrechtelijke) maatregel heeft opgelegd. De bank heeft dat gedaan omdat deze personen niet adequaat hebben gehandeld met betrekking tot het FEC-CDD beleid, terwijl zij hiervoor verantwoordelijk waren. Kortom: de gesanctioneerde personen hebben hun werk niet goed gedaan.

Soms kan op basis van zo een sanctionering worden geconcludeerd dat ook de bankierseed is geschonden. Daarom heeft de Algemeen Directeur de door de bank opgelegde sanctioneringen beoordeeld. De Algemeen Directeur heeft in deze sanctioneringen en in de overige beschikbare informatie echter geen aanwijzingen gevonden dat dat deze personen – voor hun aandeel in het geheel – ook in een (voldoende) ernstige mate de bankierseed hebben geschonden. Met andere woorden, er is niet gebleken dat de onderzochte personen de tuchtrechtelijke drempel zijn overgegaan.

Beloningszaak

In de beloningszaak stelt de Algemeen Directeur vast dat er mogelijk sprake is van een schending van de bankierseed en de daaraan verbonden Gedragscode. De Algemeen Directeur bereidt tegen drie personen een klacht voor. Deze klachten worden voorgelegd aan de Tuchtcommissie Banken. De Tuchtcommissie zal na eigen onderzoek een oordeel uitspreken over de klachten. De uitspraken worden gepubliceerd op de website van Tuchtrecht Banken.

Bancaire tuchtrecht

Alle medewerkers van banken, zoals de medewerkers van de bank, leggen sinds 2015 de bankierseed af. De bankierseed (en de daarbij horende gedragsregels) bindt alle bankmedewerkers aan gedragsnormen. Deze normen zijn de (moreel-ethische) uitgangspunten voor het dagelijkse werk. Als een bankmedewerker zich niet aan deze normen houdt, dan kan hij/zij hierop worden aangesproken. Eén van de manieren om een bankmedewerker op zijn/haar gedrag aan te spreken is via het tuchtrecht van Tuchtrecht Banken. Wanneer in het tuchtrecht wordt geconcludeerd dat de bankmedewerker de bankierseed heeft geschonden, dan kan aan die bankmedewerker een maatregel, zoals een berisping of een beroepsverbod, worden opgelegd. Deze maatregelen zijn vaak zwaar voor de bankmedewerker. Het tuchtrecht wordt daarom alleen toegepast als er genoeg bewijs is dat er een (voldoende) ernstige overtreding van de bankierseed is. Daarnaast moet worden vastgesteld dat het gaat om een persoonlijke overtreding. Want het is de bankmedewerker die op zijn eigen gedrag wordt aangesproken en niet de bank als instelling vanwege bijvoorbeeld een beleidskeuze.

Lees hier de beslissing in de Wwft-zaak.