Bij de uitleg van het begrip ‘overtreder’ in rechtszaken over bestuurlijke boetes, bestuursdwang- of dwangsombesluiten sluit de Afdeling bestuursrechtspraak voortaan aan bij de uitleg die in het strafrecht aan het begrip ‘functioneel daderschap’ wordt gegeven. Dit geldt zowel voor zaken waarin de overtreder een natuurlijk persoon is als voor zaken waarin de overtreder een rechtspersoon is. De Afdeling bestuursrechtspraak nuanceert hiermee haar rechtspraak en volgt op dit punt de zogenoemde conclusie die staatsraad advocaat-generaal Wattel eerder over dit onderwerp uitbracht.

Overtreding door een natuurlijke personen

De Afdeling bestuursrechtspraak zal voor zowel bestuurlijke boetes als zogenoemde herstelsancties voor het begrip ‘overtreder’ voortaan uitgaan van de uitleg die in het strafrecht wordt gegeven aan het functioneel daderschap. Samengevat komt het erop neer dat een overtreding aan een functioneel dader kan worden toegerekend als deze erover kon “beschikken” of de overtreding plaatsvindt en daarnaast de gedraging “aanvaardt”. De Afdeling bestuursrechtspraak sluit hiermee aan bij het zogenoemde IJzerdraad-arrest (voor natuurlijke personen) en het Drijfmest-arrest (voor rechtspersonen) van de Hoge Raad.

Toepassing nieuwe rechtspraak

De voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak vroeg de conclusie in twee rechtszaken die bij de Afdeling bestuursrechtspraak in behandeling waren. De eerste zaak ging over een boete van € 20.500 die de gemeente Amsterdam had opgelegd aan een eigenaar tevens verhuurder van een woning. De huurder van de woning had die namelijk in gebruik gegeven aan toeristen zonder dat daarvoor een vergunning was verleend. De tweede zaak ging over een dwangsom die de gemeente Enschede heeft opgelegd aan een bedrijf dat de markt in Weerselo exploiteert. Het bedrijf stelt gratis reclameborden ter beschikking aan bezoekers en handelaren, maar de borden mogen niet zonder toestemming van de gemeente op openbare plaatsen geplaatst worden. De gemeente wil het bedrijf met de dwangsom dwingen om herhaling van het zonder toestemming plaatsen van reclameborden te voorkomen.

Uitspraak in beide zaken

Met toepassing van de nieuwe rechtspraak over hoe het begrip ‘overtreder’ moet worden uitgelegd, komt de Afdeling bestuursrechtspraak op basis van de omstandigheden in de Amsterdamse zaak tot de conclusie dat de eigenaar van de woning geen overtreder is. Hij hoeft de boete van € 20.500 niet te betalen. In de zaak Weerselo is het bedrijf dat reclameborden voor de markt ter beschikking stelt, wel overtreder. De dwangsom voor dat bedrijf blijft dus in stand.

Lees hier de volledige uitspraken: