De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft, met medewerking van verschillende omgevingsdiensten, de afgelopen maanden onderzoek gedaan naar de vergunningen van 5 industriële bedrijven waaronder Tata Steel en Chemours. Ze hebben verkend wat er beter kan in de vergunningen om de gezondheid van omwonenden meer te beschermen. Uit de verkenning blijkt dat het verlagen van de uitstoot van schadelijke stoffen traag gaat, onder meer omdat vergunningen niet vaak genoeg vernieuwd worden.

De gezondheid van omwonenden is gebaat bij scherpe vergunningverlening. Door vergunningen van bedrijven eerder te vernieuwen en scherpere eisen op te nemen, kan de uitstoot van bedrijven omlaag. Het rapport Voor de gezondheid: scherpere vergunningverlening bij uitstoot naar de lucht laat zien wat er nodig is om sneller en scherper te kunnen vergunnen. Belangrijke voorwaarde is dat overheden genoeg capaciteit hebben om vergunningen strenger te maken en dat overheden onderling meer kennis uitwisselen.

“De gezondheid van omwonenden moet vooropstaan”, licht onderzoeksleider Marcel Verweij van de ILT toe. ”Bedrijven en overheden hebben al veel gedaan, maar er is meer nodig: de schade aan mens en milieu wordt beperkt door in de vergunningverlening meer aandacht aan gezondheid en milieu te geven..”

Het onderzoek laat zien dat het proces om een vergunning aan te scherpen vaak lang duurt. Dat kan komen door juridische onduidelijkheden, beperkte menskracht om vergunningen aan te passen of te weinig kennis.

Juridische trajecten vertragen scherper vergunnen

Ook lange juridische trajecten zorgen er voor dat vergunningen niet snel vernieuwd worden. Zo verloopt het aanscherpen van de vergunning van kunststofproducent Chemours nu al jaren traag, omdat het bedrijf het niet eens is met hoe omgevingsdienst DCMR de stoffen die zij uitstoot indeelt qua gevaar. “Als de stoffen in de strengste risicoklasse geplaatst worden, dan heeft dat gevolgen voor hoeveel Chemours ervan mag uitstoten”, licht Marcel Verweij toe. De onderzoekers constateren dat dit uitmondt in discussie en een lang juridisch traject bij de rechter. Dat kost veel menskracht en tijd van omgevingsdiensten. Verweij: “Terwijl de klok voor de gezondheid van omwonenden doortikt.”

13 aanbevelingen

Uit het onderzoek van de ILT en omgevingsdiensten blijkt dat omgevingsdiensten de laatste jaren scherper zijn gaan vergunnen, maar dat er ook nog mogelijkheden liggen om te verbeteren. Daarvoor doen de onderzoekers in hun rapport 13 aanbevelingen waaronder het inrichten van een gezamenlijke meetdienst, beter onderzoek naar de aard van stoffen en zorgen dat vergunningen en installaties up-to-date zijn.

Omwonenden maken zich zorgen

De ILT deed het onderzoek op verzoek van de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en werkte hiervoor samen met de omgevingsdiensten. De ILT kreeg het verzoek nadat de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OvV) in 2023 constateerde dat omwonenden van grote bedrijven zich in toenemende mate zorgen maken over hun gezondheid. Uit het OvV-onderzoek bleek dat omwonenden vinden dat de overheid te weinig doet om de uitstoot van grote bedrijven te verminderen.