Vijf bedrijven hebben door het Openbaar Ministerie aangeboden transacties geaccepteerd voor een bedrag van in totaal 41.621.000 euro. Het OM verwijt de bedrijven ambtelijke en niet-ambtelijke omkoping, valsheid in geschrift en overtreding van internationale handelssancties.

Strafbare feiten

In december 2016 meldde SHV Holdings N.V. (SHV), ook namens haar dochterbedrijven Econosto Mideast B.V. (Econosto Mideast), Econosto N.V. (Econosto) en ERIKS N.V. (ERIKS), bij het OM dat er onregelmatigheden waren geconstateerd bij deze drie dochterbedrijven. Naar aanleiding van deze melding ontstond het vermoeden dat Econosto Mideast zich schuldig had gemaakt aan niet-ambtelijke omkoping en dat Econosto Mideast, Econosto en ERIKS zich schuldig hadden gemaakt aan valsheid in geschrift. Onder leiding van het OM startte het Anti Corruptie Centrum van de FIOD (FIOD) eind december 2016 een strafrechtelijk onderzoek.

Uit dit onderzoek blijkt dat medewerkers van Econosto Mideast contante commissiebetalingen beloofden en betaalden aan personen die werkzaam waren bij of voor (potentiële) klanten, namelijk bedrijven in het Midden-Oosten en Azië. In ruil voor de commissies zorgden deze personen ervoor dat de opdrachten door de betreffende bedrijven aan Econosto Mideast werden gegund. Het OM concludeert dat sprake is van 294 gevallen van niet-ambtelijke omkoping in de periode van 2009 tot en met 2015.

Het OM constateert dat de commissiebetalingen en de ontvangers buiten de bedrijfsadministratie van Econosto Mideast zijn verwerkt in een schaduwadministratie. In de bedrijfsadministratie werden de betalingen valselijk verwerkt als bonusbetalingen aan eigen personeel van Econosto Mideast. Verder constateert het OM op basis van de bevindingen van de FIOD dat sprake is van het opmaken en gebruik maken van honderden valse kasformulieren, tientallen valse facturen, een tweetal valse Letters of Representation van het management van Econosto ten behoeve van de externe accountant en van het deponeren bij de Kamer van Koophandel van twee valse jaarrekeningen van Econosto Mideast. Ook in deze stukken werden de betalingen verwerkt als bonusbetalingen aan eigen personeel, terwijl in werkelijkheid sprake was van omkopingsbetalingen aan derden.

Het bedrijfsbeleid van Econosto Mideast was mede gericht op het verkrijgen van opdrachten door het betalen van steekpenningen. Het OM constateert dat het management van Econosto Mideast zelf een deel van de contante betalingen aan medewerkers van klanten heeft geaccordeerd. Uit het onderzoek blijkt dat ook leidinggevenden binnen Econosto en ERIKS op de hoogte waren van de contante commissiebetalingen en de onjuiste verwerking hiervan in de bedrijfsadministratie van Econosto Mideast en geen maatregelen hadden genomen om deze gedragingen te voorkomen en te beëindigen. Pas in 2015 kwam er na ingrijpen van SHV een einde aan deze manier van zakendoen.
Het OM concludeert dat de strafbare omkopingsgedragingen kunnen worden toegerekend aan Econosto Mideast en dat Econosto Mideast, Econosto en ERIKS zich gezamenlijk schuldig hebben gemaakt aan het meermalen plegen van valsheid in geschrift.

Tot slot is uit het onderzoek gebleken dat Econosto Mideast transacties heeft verricht met Iraanse banken en een Iraans bedrijf, terwijl zij wist dat er internationale sancties tegen Iran van kracht waren.

Niet-ambtelijke omkoping door CMK

Begin 2017 verkreeg de FIOD van de Financial Intelligence Unit (FIU) informatie over (onder meer) ongebruikelijke transacties door het bedrijf CMK Mammoth Gulf B.V. (CMK). De informatie van de FIU gaf aanleiding tot het verrichten van een strafrechtelijk onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt dat CMK in ruil voor het beloven en betalen van steekpenningen aan een projectdirecteur van een Koreaans bedrijf, een opdracht van dit bedrijf heeft gekregen. Om de betalingen aan de projectdirecteur te kunnen administreren, zijn een valse serviceovereenkomst en valse facturen opgemaakt en gebruikt.

Omkoping van Irakees parlementslid door Mammoet Salvage

Naar aanleiding van meerdere aanwijzingen met betrekking tot mogelijke omkopingshandelingen is de FIOD begin 2017 een strafrechtelijk onderzoek gestart naar Mammoet Salvage B.V. (Mammoet Salvage). Uit het onderzoek van de FIOD blijkt dat Mammoet Salvage een Irakees parlementslid op zijn Zwitserse privérekening betaalde, met als doel om via hem in contact te komen met de Iraakse Minister van Olie en zodoende een conflict op te lossen met een Iraaks staatsoliebedrijf. In de administratie van Mammoet Salvage zijn facturen op naam van het bedrijf van de parlementariër verwerkt met een beschrijving van diensten die niet overeenkomt met de werkelijkheid en die dus vals zijn.

Ernst van de feiten

De verschillende bedrijven hebben zich in hun bedrijfsuitoefening schuldig gemaakt aan ambtelijke en niet-ambtelijke omkoping in het buitenland. Het OM vindt dit om meerdere redenen zeer kwalijk.

Econosto Mideast en CMK hebben op oneigenlijke wijze opdrachten verkregen en zo omzet gegenereerd. Dergelijk handelen verstoort het level playing field, noodzakelijk voor een goed functionerende economie. Het betalen van steekpenningen aan medewerkers van klanten schaadt het vertrouwen van de werkgever in de werknemer, werkt maatschappelijk ontwrichtend en de eerlijke (internationale) concurrentie tussen partijen die in dezelfde sector actief zijn wordt hierdoor ernstig belemmerd. Daarnaast heeft Mammoet Salvage betalingen verricht aan een Iraakse parlementariër. Het betalen van steekpenningen aan een hooggeplaatste buitenlandse ambtenaar heeft een corrumperende invloed op het politieke systeem en ondermijnt het vertrouwen in de rechtsstaat.

Door gebruik te maken van een veelheid aan valse documenten hebben de bedrijven inbreuk gemaakt op het vertrouwen dat in het maatschappelijk verkeer wordt gesteld in de juistheid van deze documenten. Door zaken te doen met gesanctioneerde entiteiten, heeft Econosto Mideast het doel en de effectiviteit van internationale sancties ondermijnd.

Het OM meent dat in alle drie de onderzoeken met betrekking tot hooggeplaatste functionarissen een verdenking bestaat dat zij binnen de bedrijven actief betrokken zijn geweest bij het plegen van de strafbare feiten.

Overwegingen voor een transactieaanbod

Het OM ziet de betaling van 41.621.000 euro als een passende en effectieve afdoening. SHV heeft de geconstateerde onregelmatigheden met betrekking tot de commissiebetalingen namens Econosto Mideast, Econosto en ERIKS bij het OM gemeld. Alle bedrijven hebben volledige medewerking verleend aan het strafrechtelijk onderzoek en relevante informatie aan de FIOD verstrekt. Verder hebben zowel SHV als haar dochterbedrijven herstel- en compliancemaatregelen ter voorkoming van het (opnieuw) plegen van strafbare feiten genomen. Geen van de direct betrokken medewerkers is nog werkzaam bij Econosto Mideast, Econosto, ERIKS, CMK en Mammoet Salvage. De betrokken ondernemingen hebben de feiten erkend en zeggen deze te betreuren. Zij zijn niet eerder veroordeeld voor strafbare feiten.

Transactieovereenkomsten

De drie onderzoeken zijn afgedaan met een transactie. De transacties met respectievelijk Econosto Mideast, Econosto, ERIKS en CMK bevatten zowel een boete- als een ontnemingscomponent. De transactie met Mammoet Salvage bestaat alleen uit de verplichting tot het betalen van een geldboete, omdat uit het onderzoek niet is gebleken dat met deze omkoping wederrechtelijk voordeel is behaald.

Bij het vaststellen van de boetes heeft het OM onder meer meegewogen de ernst van de feiten, de omvang van de betalingen, de periode waarin de feiten zijn gepleegd en de betrokkenheid van leidinggevenden.

In de geldboete voor de omkopingsgedragingen en valsheid in geschrift gepleegd door Econosto Mideast, Econosto en ERIKS is een korting van 25% verdisconteerd vanwege de zelfmelding van de feiten bij het OM.

Alle bedrijven hebben ten aanzien van alle onderzochte feiten volledige medewerking verleend aan het onderzoek. Om deze reden heeft het OM bij de vaststelling van de boetes een (aanvullende) korting verrekend van 25%.

De bedrijven hebben aan de Staat een geldboete van in totaal 12.110.000 euro betaald.

Door het plegen van omkoping hebben Econosto Mideast, Econosto, ERIKS en CMK illegaal voordeel verkregen. Dit voordeel ten bedrage van in totaal 29.511.000 euro is door het OM ontnomen. Voor het OM zijn deze zaken hiermee afgedaan.

Natuurlijke personen en accountantskantoor

Uit het strafrechtelijk onderzoek komt naar voren dat binnen de ERIKS-groep, CMK en Mammoet Salvage verschillende natuurlijke personen vermoedelijk betrokken zijn geweest bij de gepleegde strafbare feiten. Het onderzoek naar deze natuurlijke personen is bijna afgerond. Het OM is van oordeel dat er ten aanzien van een aantal personen voldoende bewijs is dat zij strafbare feiten hebben gepleegd en is voornemens deze natuurlijke personen hiervoor te vervolgen. Het is aan de rechter om de feiten ten aanzien van die natuurlijke personen vast te stellen en te bepalen of en wie daaraan schuldig is.

Tevens heeft het OM een accountantskantoor als verdachte aangemerkt. Het onderzoek naar dit kantoor is nog niet afgerond.